Thursday, November 14, 2024

उत्तर काण्ड / भाग १ / रामचरितमानस / तुलसीदास Uttar kaand Part 1

 श्री गणेशाय नमः

श्रीजानकीवल्लभो विजयते

श्रीरामचरितमानस


सप्तम सोपान

(उत्तरकाण्ड)


श्लोक

केकीकण्ठाभनीलं सुरवरविलसद्विप्रपादाब्जचिह्नं

शोभाढ्यं पीतवस्त्रं सरसिजनयनं सर्वदा सुप्रसन्नम्।

पाणौ नाराचचापं कपिनिकरयुतं बन्धुना सेव्यमानं

नौमीड्यं जानकीशं रघुवरमनिशं पुष्पकारूढरामम्॥1॥

कोसलेन्द्रपदकञ्जमञ्जुलौ कोमलावजमहेशवन्दितौ।

जानकीकरसरोजलालितौ चिन्तकस्य मनभृङ्गसड्गिनौ॥2॥

कुन्दइन्दुदरगौरसुन्दरं अम्बिकापतिमभीष्टसिद्धिदम्।

कारुणीककलकञ्जलोचनं नौमि शंकरमनंगमोचनम्॥3॥

दो0-रहा एक दिन अवधि कर अति आरत पुर लोग।

जहँ तहँ सोचहिं नारि नर कृस तन राम बियोग॥


चौ0-सगुन होहिं सुंदर सकल मन प्रसन्न सब केर।

प्रभु आगवन जनाव जनु नगर रम्य चहुँ फेर॥

कौसल्यादि मातु सब मन अनंद अस होइ।

आयउ प्रभु श्री अनुज जुत कहन चहत अब कोइ॥

भरत नयन भुज दच्छिन फरकत बारहिं बार।

जानि सगुन मन हरष अति लागे करन बिचार॥

रहेउ एक दिन अवधि अधारा। समुझत मन दुख भयउ अपारा॥

कारन कवन नाथ नहिं आयउ। जानि कुटिल किधौं मोहि बिसरायउ॥

अहह धन्य लछिमन बड़भागी। राम पदारबिंदु अनुरागी॥

कपटी कुटिल मोहि प्रभु चीन्हा। ताते नाथ संग नहिं लीन्हा॥

जौं करनी समुझै प्रभु मोरी। नहिं निस्तार कलप सत कोरी॥

जन अवगुन प्रभु मान न काऊ। दीन बंधु अति मृदुल सुभाऊ॥

मोरि जियँ भरोस दृढ़ सोई। मिलिहहिं राम सगुन सुभ होई॥

बीतें अवधि रहहि जौं प्राना। अधम कवन जग मोहि समाना॥

दो0-राम बिरह सागर महँ भरत मगन मन होत।

बिप्र रूप धरि पवन सुत आइ गयउ जनु पोत॥1(क)॥

बैठि देखि कुसासन जटा मुकुट कृस गात।

राम राम रघुपति जपत स्त्रवत नयन जलजात॥1(ख)॥


देखत हनूमान अति हरषेउ। पुलक गात लोचन जल बरषेउ॥

मन महँ बहुत भाँति सुख मानी। बोलेउ श्रवन सुधा सम बानी॥

जासु बिरहँ सोचहु दिन राती। रटहु निरंतर गुन गन पाँती॥

रघुकुल तिलक सुजन सुखदाता। आयउ कुसल देव मुनि त्राता॥

रिपु रन जीति सुजस सुर गावत। सीता सहित अनुज प्रभु आवत॥

सुनत बचन बिसरे सब दूखा। तृषावंत जिमि पाइ पियूषा॥

को तुम्ह तात कहाँ ते आए। मोहि परम प्रिय बचन सुनाए॥

मारुत सुत मैं कपि हनुमाना। नामु मोर सुनु कृपानिधाना॥

दीनबंधु रघुपति कर किंकर। सुनत भरत भेंटेउ उठि सादर॥

मिलत प्रेम नहिं हृदयँ समाता। नयन स्त्रवत जल पुलकित गाता॥

कपि तव दरस सकल दुख बीते। मिले आजु मोहि राम पिरीते॥

बार बार बूझी कुसलाता। तो कहुँ देउँ काह सुनु भ्राता॥

एहि संदेस सरिस जग माहीं। करि बिचार देखेउँ कछु नाहीं॥

नाहिन तात उरिन मैं तोही। अब प्रभु चरित सुनावहु मोही॥

तब हनुमंत नाइ पद माथा। कहे सकल रघुपति गुन गाथा॥

कहु कपि कबहुँ कृपाल गोसाईं। सुमिरहिं मोहि दास की नाईं॥

छं0-निज दास ज्यों रघुबंसभूषन कबहुँ मम सुमिरन कर् यो।

सुनि भरत बचन बिनीत अति कपि पुलकित तन चरनन्हि पर् यो॥

रघुबीर निज मुख जासु गुन गन कहत अग जग नाथ जो।

काहे न होइ बिनीत परम पुनीत सदगुन सिंधु सो॥

दो0-राम प्रान प्रिय नाथ तुम्ह सत्य बचन मम तात।

पुनि पुनि मिलत भरत सुनि हरष न हृदयँ समात॥2(क)॥

सो0-भरत चरन सिरु नाइ तुरित गयउ कपि राम पहिं।

कही कुसल सब जाइ हरषि चलेउ प्रभु जान चढ़ि॥2(ख)॥


हरषि भरत कोसलपुर आए। समाचार सब गुरहि सुनाए॥

पुनि मंदिर महँ बात जनाई। आवत नगर कुसल रघुराई॥

सुनत सकल जननीं उठि धाईं। कहि प्रभु कुसल भरत समुझाई॥

समाचार पुरबासिन्ह पाए। नर अरु नारि हरषि सब धाए॥

दधि दुर्बा रोचन फल फूला। नव तुलसी दल मंगल मूला॥

भरि भरि हेम थार भामिनी। गावत चलिं सिंधु सिंधुरगामिनी॥

जे जैसेहिं तैसेहिं उटि धावहिं। बाल बृद्ध कहँ संग न लावहिं॥

एक एकन्ह कहँ बूझहिं भाई। तुम्ह देखे दयाल रघुराई॥

अवधपुरी प्रभु आवत जानी। भई सकल सोभा कै खानी॥

बहइ सुहावन त्रिबिध समीरा। भइ सरजू अति निर्मल नीरा॥

दो0-हरषित गुर परिजन अनुज भूसुर बृंद समेत।

चले भरत मन प्रेम अति सन्मुख कृपानिकेत॥3(क)॥

बहुतक चढ़ी अटारिन्ह निरखहिं गगन बिमान।

देखि मधुर सुर हरषित करहिं सुमंगल गान॥3(ख)॥

राका ससि रघुपति पुर सिंधु देखि हरषान।

बढ़यो कोलाहल करत जनु नारि तरंग समान॥3(ग)॥


इहाँ भानुकुल कमल दिवाकर। कपिन्ह देखावत नगर मनोहर॥

सुनु कपीस अंगद लंकेसा। पावन पुरी रुचिर यह देसा॥

जद्यपि सब बैकुंठ बखाना। बेद पुरान बिदित जगु जाना॥

अवधपुरी सम प्रिय नहिं सोऊ। यह प्रसंग जानइ कोउ कोऊ॥

जन्मभूमि मम पुरी सुहावनि। उत्तर दिसि बह सरजू पावनि॥

जा मज्जन ते बिनहिं प्रयासा। मम समीप नर पावहिं बासा॥

अति प्रिय मोहि इहाँ के बासी। मम धामदा पुरी सुख रासी॥

हरषे सब कपि सुनि प्रभु बानी। धन्य अवध जो राम बखानी॥

दो0-आवत देखि लोग सब कृपासिंधु भगवान।

नगर निकट प्रभु प्रेरेउ उतरेउ भूमि बिमान॥4(क)॥

उतरि कहेउ प्रभु पुष्पकहि तुम्ह कुबेर पहिं जाहु।

प्रेरित राम चलेउ सो हरषु बिरहु अति ताहु॥4(ख)॥


आए भरत संग सब लोगा। कृस तन श्रीरघुबीर बियोगा॥

बामदेव बसिष्ठ मुनिनायक। देखे प्रभु महि धरि धनु सायक॥

धाइ धरे गुर चरन सरोरुह। अनुज सहित अति पुलक तनोरुह॥

भेंटि कुसल बूझी मुनिराया। हमरें कुसल तुम्हारिहिं दाया॥

सकल द्विजन्ह मिलि नायउ माथा। धर्म धुरंधर रघुकुलनाथा॥

गहे भरत पुनि प्रभु पद पंकज। नमत जिन्हहि सुर मुनि संकर अज॥

परे भूमि नहिं उठत उठाए। बर करि कृपासिंधु उर लाए॥

स्यामल गात रोम भए ठाढ़े। नव राजीव नयन जल बाढ़े॥

छं0-राजीव लोचन स्त्रवत जल तन ललित पुलकावलि बनी।

अति प्रेम हृदयँ लगाइ अनुजहि मिले प्रभु त्रिभुअन धनी॥

प्रभु मिलत अनुजहि सोह मो पहिं जाति नहिं उपमा कही।

जनु प्रेम अरु सिंगार तनु धरि मिले बर सुषमा लही॥1॥

बूझत कृपानिधि कुसल भरतहि बचन बेगि न आवई।

सुनु सिवा सो सुख बचन मन ते भिन्न जान जो पावई॥

अब कुसल कौसलनाथ आरत जानि जन दरसन दियो।

बूड़त बिरह बारीस कृपानिधान मोहि कर गहि लियो॥2॥

दो0-पुनि प्रभु हरषि सत्रुहन भेंटे हृदयँ लगाइ।

लछिमन भरत मिले तब परम प्रेम दोउ भाइ॥5॥


भरतानुज लछिमन पुनि भेंटे। दुसह बिरह संभव दुख मेटे॥

सीता चरन भरत सिरु नावा। अनुज समेत परम सुख पावा॥

प्रभु बिलोकि हरषे पुरबासी। जनित बियोग बिपति सब नासी॥

प्रेमातुर सब लोग निहारी। कौतुक कीन्ह कृपाल खरारी॥

अमित रूप प्रगटे तेहि काला। जथाजोग मिले सबहि कृपाला॥

कृपादृष्टि रघुबीर बिलोकी। किए सकल नर नारि बिसोकी॥

छन महिं सबहि मिले भगवाना। उमा मरम यह काहुँ न जाना॥

एहि बिधि सबहि सुखी करि रामा। आगें चले सील गुन धामा॥

कौसल्यादि मातु सब धाई। निरखि बच्छ जनु धेनु लवाई॥

छं0-जनु धेनु बालक बच्छ तजि गृहँ चरन बन परबस गईं।

दिन अंत पुर रुख स्त्रवत थन हुंकार करि धावत भई॥

अति प्रेम सब मातु भेटीं बचन मृदु बहुबिधि कहे।

गइ बिषम बियोग भव तिन्ह हरष सुख अगनित लहे॥

दो0-भेटेउ तनय सुमित्राँ राम चरन रति जानि।

रामहि मिलत कैकेई हृदयँ बहुत सकुचानि॥6(क)॥

लछिमन सब मातन्ह मिलि हरषे आसिष पाइ।

कैकेइ कहँ पुनि पुनि मिले मन कर छोभु न जाइ॥6॥


सासुन्ह सबनि मिली बैदेही। चरनन्हि लागि हरषु अति तेही॥

देहिं असीस बूझि कुसलाता। होइ अचल तुम्हार अहिवाता॥

सब रघुपति मुख कमल बिलोकहिं। मंगल जानि नयन जल रोकहिं॥

कनक थार आरति उतारहिं। बार बार प्रभु गात निहारहिं॥

नाना भाँति निछावरि करहीं। परमानंद हरष उर भरहीं॥

कौसल्या पुनि पुनि रघुबीरहि। चितवति कृपासिंधु रनधीरहि॥

हृदयँ बिचारति बारहिं बारा। कवन भाँति लंकापति मारा॥

अति सुकुमार जुगल मेरे बारे। निसिचर सुभट महाबल भारे॥

दो0-लछिमन अरु सीता सहित प्रभुहि बिलोकति मातु।

परमानंद मगन मन पुनि पुनि पुलकित गातु॥7॥


लंकापति कपीस नल नीला। जामवंत अंगद सुभसीला॥

हनुमदादि सब बानर बीरा। धरे मनोहर मनुज सरीरा॥

भरत सनेह सील ब्रत नेमा। सादर सब बरनहिं अति प्रेमा॥

देखि नगरबासिन्ह कै रीती। सकल सराहहि प्रभु पद प्रीती॥

पुनि रघुपति सब सखा बोलाए। मुनि पद लागहु सकल सिखाए॥

गुर बसिष्ट कुलपूज्य हमारे। इन्ह की कृपाँ दनुज रन मारे॥

ए सब सखा सुनहु मुनि मेरे। भए समर सागर कहँ बेरे॥

मम हित लागि जन्म इन्ह हारे। भरतहु ते मोहि अधिक पिआरे॥

सुनि प्रभु बचन मगन सब भए। निमिष निमिष उपजत सुख नए॥

दो0-कौसल्या के चरनन्हि पुनि तिन्ह नायउ माथ॥

आसिष दीन्हे हरषि तुम्ह प्रिय मम जिमि रघुनाथ॥8(क)॥

सुमन बृष्टि नभ संकुल भवन चले सुखकंद।

चढ़ी अटारिन्ह देखहिं नगर नारि नर बृंद॥8(ख)॥


कंचन कलस बिचित्र सँवारे। सबहिं धरे सजि निज निज द्वारे॥

बंदनवार पताका केतू। सबन्हि बनाए मंगल हेतू॥

बीथीं सकल सुगंध सिंचाई। गजमनि रचि बहु चौक पुराई॥

नाना भाँति सुमंगल साजे। हरषि नगर निसान बहु बाजे॥

जहँ तहँ नारि निछावर करहीं। देहिं असीस हरष उर भरहीं॥

कंचन थार आरती नाना। जुबती सजें करहिं सुभ गाना॥

करहिं आरती आरतिहर कें। रघुकुल कमल बिपिन दिनकर कें॥

पुर सोभा संपति कल्याना। निगम सेष सारदा बखाना॥

तेउ यह चरित देखि ठगि रहहीं। उमा तासु गुन नर किमि कहहीं॥

दो0-नारि कुमुदिनीं अवध सर रघुपति बिरह दिनेस।

अस्त भएँ बिगसत भईं निरखि राम राकेस॥9(क)॥

होहिं सगुन सुभ बिबिध बिधि बाजहिं गगन निसान।

पुर नर नारि सनाथ करि भवन चले भगवान॥9(ख)॥


प्रभु जानी कैकेई लजानी। प्रथम तासु गृह गए भवानी॥

ताहि प्रबोधि बहुत सुख दीन्हा। पुनि निज भवन गवन हरि कीन्हा॥

कृपासिंधु जब मंदिर गए। पुर नर नारि सुखी सब भए॥

गुर बसिष्ट द्विज लिए बुलाई। आजु सुघरी सुदिन समुदाई॥

सब द्विज देहु हरषि अनुसासन। रामचंद्र बैठहिं सिंघासन॥

मुनि बसिष्ट के बचन सुहाए। सुनत सकल बिप्रन्ह अति भाए॥

कहहिं बचन मृदु बिप्र अनेका। जग अभिराम राम अभिषेका॥

अब मुनिबर बिलंब नहिं कीजे। महाराज कहँ तिलक करीजै॥

दो0-तब मुनि कहेउ सुमंत्र सन सुनत चलेउ हरषाइ।

रथ अनेक बहु बाजि गज तुरत सँवारे जाइ॥10(क)॥

जहँ तहँ धावन पठइ पुनि मंगल द्रब्य मगाइ।

हरष समेत बसिष्ट पद पुनि सिरु नायउ आइ॥10(ख)॥


नवान्हपारायण, आठवाँ विश्राम


अवधपुरी अति रुचिर बनाई। देवन्ह सुमन बृष्टि झरि लाई॥

राम कहा सेवकन्ह बुलाई। प्रथम सखन्ह अन्हवावहु जाई॥

सुनत बचन जहँ तहँ जन धाए। सुग्रीवादि तुरत अन्हवाए॥

पुनि करुनानिधि भरतु हँकारे। निज कर राम जटा निरुआरे॥

अन्हवाए प्रभु तीनिउ भाई। भगत बछल कृपाल रघुराई॥

भरत भाग्य प्रभु कोमलताई। सेष कोटि सत सकहिं न गाई॥

पुनि निज जटा राम बिबराए। गुर अनुसासन मागि नहाए॥

करि मज्जन प्रभु भूषन साजे। अंग अनंग देखि सत लाजे॥

दो0-सासुन्ह सादर जानकिहि मज्जन तुरत कराइ।

दिब्य बसन बर भूषन अँग अँग सजे बनाइ॥11(क)॥

राम बाम दिसि सोभति रमा रूप गुन खानि।

देखि मातु सब हरषीं जन्म सुफल निज जानि॥11(ख)॥

सुनु खगेस तेहि अवसर ब्रह्मा सिव मुनि बृंद।

चढ़ि बिमान आए सब सुर देखन सुखकंद॥11(ग)॥


प्रभु बिलोकि मुनि मन अनुरागा। तुरत दिब्य सिंघासन मागा॥

रबि सम तेज सो बरनि न जाई। बैठे राम द्विजन्ह सिरु नाई॥

जनकसुता समेत रघुराई। पेखि प्रहरषे मुनि समुदाई॥

बेद मंत्र तब द्विजन्ह उचारे। नभ सुर मुनि जय जयति पुकारे॥

प्रथम तिलक बसिष्ट मुनि कीन्हा। पुनि सब बिप्रन्ह आयसु दीन्हा॥

सुत बिलोकि हरषीं महतारी। बार बार आरती उतारी॥

बिप्रन्ह दान बिबिध बिधि दीन्हे। जाचक सकल अजाचक कीन्हे॥

सिंघासन पर त्रिभुअन साई। देखि सुरन्ह दुंदुभीं बजाईं॥

छं0-नभ दुंदुभीं बाजहिं बिपुल गंधर्ब किंनर गावहीं।

नाचहिं अपछरा बृंद परमानंद सुर मुनि पावहीं॥

भरतादि अनुज बिभीषनांगद हनुमदादि समेत ते।

गहें छत्र चामर ब्यजन धनु असि चर्म सक्ति बिराजते॥1॥

श्री सहित दिनकर बंस बूषन काम बहु छबि सोहई।

नव अंबुधर बर गात अंबर पीत सुर मन मोहई॥

मुकुटांगदादि बिचित्र भूषन अंग अंगन्हि प्रति सजे।

अंभोज नयन बिसाल उर भुज धन्य नर निरखंति जे॥2॥

दो0-वह सोभा समाज सुख कहत न बनइ खगेस।

बरनहिं सारद सेष श्रुति सो रस जान महेस॥12(क)॥

भिन्न भिन्न अस्तुति करि गए सुर निज निज धाम।

बंदी बेष बेद तब आए जहँ श्रीराम॥ 12(ख)॥

प्रभु सर्बग्य कीन्ह अति आदर कृपानिधान।

लखेउ न काहूँ मरम कछु लगे करन गुन गान॥12(ग)॥


छं0-जय सगुन निर्गुन रूप अनूप भूप सिरोमने।

दसकंधरादि प्रचंड निसिचर प्रबल खल भुज बल हने॥

अवतार नर संसार भार बिभंजि दारुन दुख दहे।

जय प्रनतपाल दयाल प्रभु संजुक्त सक्ति नमामहे॥1॥

तव बिषम माया बस सुरासुर नाग नर अग जग हरे।

भव पंथ भ्रमत अमित दिवस निसि काल कर्म गुननि भरे॥

जे नाथ करि करुना बिलोके त्रिबिधि दुख ते निर्बहे।

भव खेद छेदन दच्छ हम कहुँ रच्छ राम नमामहे॥2॥

जे ग्यान मान बिमत्त तव भव हरनि भक्ति न आदरी।

ते पाइ सुर दुर्लभ पदादपि परत हम देखत हरी॥

बिस्वास करि सब आस परिहरि दास तव जे होइ रहे।

जपि नाम तव बिनु श्रम तरहिं भव नाथ सो समरामहे॥3॥

जे चरन सिव अज पूज्य रज सुभ परसि मुनिपतिनी तरी।

नख निर्गता मुनि बंदिता त्रेलोक पावनि सुरसरी॥

ध्वज कुलिस अंकुस कंज जुत बन फिरत कंटक किन लहे।

पद कंज द्वंद मुकुंद राम रमेस नित्य भजामहे॥4॥

अब्यक्तमूलमनादि तरु त्वच चारि निगमागम भने।

षट कंध साखा पंच बीस अनेक पर्न सुमन घने॥

फल जुगल बिधि कटु मधुर बेलि अकेलि जेहि आश्रित रहे।

पल्लवत फूलत नवल नित संसार बिटप नमामहे॥5॥

जे ब्रह्म अजमद्वैतमनुभवगम्य मनपर ध्यावहीं।

ते कहहुँ जानहुँ नाथ हम तव सगुन जस नित गावहीं॥

करुनायतन प्रभु सदगुनाकर देव यह बर मागहीं।

मन बचन कर्म बिकार तजि तव चरन हम अनुरागहीं॥6॥

दो0-सब के देखत बेदन्ह बिनती कीन्हि उदार।

अंतर्धान भए पुनि गए ब्रह्म आगार॥13(क)॥

बैनतेय सुनु संभु तब आए जहँ रघुबीर।

बिनय करत गदगद गिरा पूरित पुलक सरीर॥13(ख)॥


छं0- जय राम रमारमनं समनं। भव ताप भयाकुल पाहि जनं॥

अवधेस सुरेस रमेस बिभो। सरनागत मागत पाहि प्रभो॥1॥

दससीस बिनासन बीस भुजा। कृत दूरि महा महि भूरि रुजा॥

रजनीचर बृंद पतंग रहे। सर पावक तेज प्रचंड दहे॥2॥

महि मंडल मंडन चारुतरं। धृत सायक चाप निषंग बरं॥

मद मोह महा ममता रजनी। तम पुंज दिवाकर तेज अनी॥3॥

मनजात किरात निपात किए। मृग लोग कुभोग सरेन हिए॥

हति नाथ अनाथनि पाहि हरे। बिषया बन पावँर भूलि परे॥4॥

बहु रोग बियोगन्हि लोग हए। भवदंघ्रि निरादर के फल ए॥

भव सिंधु अगाध परे नर ते। पद पंकज प्रेम न जे करते॥5॥

अति दीन मलीन दुखी नितहीं। जिन्ह के पद पंकज प्रीति नहीं॥

अवलंब भवंत कथा जिन्ह के॥ प्रिय संत अनंत सदा तिन्ह कें॥6॥

नहिं राग न लोभ न मान मदा॥तिन्ह कें सम बैभव वा बिपदा॥

एहि ते तव सेवक होत मुदा। मुनि त्यागत जोग भरोस सदा॥7॥

करि प्रेम निरंतर नेम लिएँ। पद पंकज सेवत सुद्ध हिएँ॥

सम मानि निरादर आदरही। सब संत सुखी बिचरंति मही॥8॥

मुनि मानस पंकज भृंग भजे। रघुबीर महा रनधीर अजे॥

तव नाम जपामि नमामि हरी। भव रोग महागद मान अरी॥9॥

गुन सील कृपा परमायतनं। प्रनमामि निरंतर श्रीरमनं॥

रघुनंद निकंदय द्वंद्वघनं। महिपाल बिलोकय दीन जनं॥10॥

दो0-बार बार बर मागउँ हरषि देहु श्रीरंग।

पद सरोज अनपायनी भगति सदा सतसंग॥14(क)॥

बरनि उमापति राम गुन हरषि गए कैलास।

तब प्रभु कपिन्ह दिवाए सब बिधि सुखप्रद बास॥14(ख)॥


सुनु खगपति यह कथा पावनी। त्रिबिध ताप भव भय दावनी॥

महाराज कर सुभ अभिषेका। सुनत लहहिं नर बिरति बिबेका॥

जे सकाम नर सुनहिं जे गावहिं। सुख संपति नाना बिधि पावहिं॥

सुर दुर्लभ सुख करि जग माहीं। अंतकाल रघुपति पुर जाहीं॥

सुनहिं बिमुक्त बिरत अरु बिषई। लहहिं भगति गति संपति नई॥

खगपति राम कथा मैं बरनी। स्वमति बिलास त्रास दुख हरनी॥

बिरति बिबेक भगति दृढ़ करनी। मोह नदी कहँ सुंदर तरनी॥

नित नव मंगल कौसलपुरी। हरषित रहहिं लोग सब कुरी॥

नित नइ प्रीति राम पद पंकज। सबकें जिन्हहि नमत सिव मुनि अज॥

मंगन बहु प्रकार पहिराए। द्विजन्ह दान नाना बिधि पाए॥

दो0-ब्रह्मानंद मगन कपि सब कें प्रभु पद प्रीति।

जात न जाने दिवस तिन्ह गए मास षट बीति॥15॥


बिसरे गृह सपनेहुँ सुधि नाहीं। जिमि परद्रोह संत मन माही॥

तब रघुपति सब सखा बोलाए। आइ सबन्हि सादर सिरु नाए॥

परम प्रीति समीप बैठारे। भगत सुखद मृदु बचन उचारे॥

तुम्ह अति कीन्ह मोरि सेवकाई। मुख पर केहि बिधि करौं बड़ाई॥

ताते मोहि तुम्ह अति प्रिय लागे। मम हित लागि भवन सुख त्यागे॥

अनुज राज संपति बैदेही। देह गेह परिवार सनेही॥

सब मम प्रिय नहिं तुम्हहि समाना। मृषा न कहउँ मोर यह बाना॥

सब के प्रिय सेवक यह नीती। मोरें अधिक दास पर प्रीती॥

दो0-अब गृह जाहु सखा सब भजेहु मोहि दृढ़ नेम।

सदा सर्बगत सर्बहित जानि करेहु अति प्रेम॥16॥


सुनि प्रभु बचन मगन सब भए। को हम कहाँ बिसरि तन गए॥

एकटक रहे जोरि कर आगे। सकहिं न कछु कहि अति अनुरागे॥

परम प्रेम तिन्ह कर प्रभु देखा। कहा बिबिध बिधि ग्यान बिसेषा॥

प्रभु सन्मुख कछु कहन न पारहिं। पुनि पुनि चरन सरोज निहारहिं॥

तब प्रभु भूषन बसन मगाए। नाना रंग अनूप सुहाए॥

सुग्रीवहि प्रथमहिं पहिराए। बसन भरत निज हाथ बनाए॥

प्रभु प्रेरित लछिमन पहिराए। लंकापति रघुपति मन भाए॥

अंगद बैठ रहा नहिं डोला। प्रीति देखि प्रभु ताहि न बोला॥

दो0-जामवंत नीलादि सब पहिराए रघुनाथ।

हियँ धरि राम रूप सब चले नाइ पद माथ॥17(क)॥

तब अंगद उठि नाइ सिरु सजल नयन कर जोरि।

अति बिनीत बोलेउ बचन मनहुँ प्रेम रस बोरि॥17(ख)॥


सुनु सर्बग्य कृपा सुख सिंधो। दीन दयाकर आरत बंधो॥

मरती बेर नाथ मोहि बाली। गयउ तुम्हारेहि कोंछें घाली॥

असरन सरन बिरदु संभारी। मोहि जनि तजहु भगत हितकारी॥

मोरें तुम्ह प्रभु गुर पितु माता। जाउँ कहाँ तजि पद जलजाता॥

तुम्हहि बिचारि कहहु नरनाहा। प्रभु तजि भवन काज मम काहा॥

बालक ग्यान बुद्धि बल हीना। राखहु सरन नाथ जन दीना॥

नीचि टहल गृह कै सब करिहउँ। पद पंकज बिलोकि भव तरिहउँ॥

अस कहि चरन परेउ प्रभु पाही। अब जनि नाथ कहहु गृह जाही॥

दो0-अंगद बचन बिनीत सुनि रघुपति करुना सींव।

प्रभु उठाइ उर लायउ सजल नयन राजीव॥18(क)॥

निज उर माल बसन मनि बालितनय पहिराइ।

बिदा कीन्हि भगवान तब बहु प्रकार समुझाइ॥18(ख)॥


भरत अनुज सौमित्र समेता। पठवन चले भगत कृत चेता॥

अंगद हृदयँ प्रेम नहिं थोरा। फिरि फिरि चितव राम कीं ओरा॥

बार बार कर दंड प्रनामा। मन अस रहन कहहिं मोहि रामा॥

राम बिलोकनि बोलनि चलनी। सुमिरि सुमिरि सोचत हँसि मिलनी॥

प्रभु रुख देखि बिनय बहु भाषी। चलेउ हृदयँ पद पंकज राखी॥

अति आदर सब कपि पहुँचाए। भाइन्ह सहित भरत पुनि आए॥

तब सुग्रीव चरन गहि नाना। भाँति बिनय कीन्हे हनुमाना॥

दिन दस करि रघुपति पद सेवा। पुनि तव चरन देखिहउँ देवा॥

पुन्य पुंज तुम्ह पवनकुमारा। सेवहु जाइ कृपा आगारा॥

अस कहि कपि सब चले तुरंता। अंगद कहइ सुनहु हनुमंता॥

दो0-कहेहु दंडवत प्रभु सैं तुम्हहि कहउँ कर जोरि।

बार बार रघुनायकहि सुरति कराएहु मोरि॥19(क)॥

अस कहि चलेउ बालिसुत फिरि आयउ हनुमंत।

तासु प्रीति प्रभु सन कहि मगन भए भगवंत॥19(ख)॥

कुलिसहु चाहि कठोर अति कोमल कुसुमहु चाहि।

चित्त खगेस राम कर समुझि परइ कहु काहि॥19(ग)॥


पुनि कृपाल लियो बोलि निषादा। दीन्हे भूषन बसन प्रसादा॥

जाहु भवन मम सुमिरन करेहू। मन क्रम बचन धर्म अनुसरेहू॥

तुम्ह मम सखा भरत सम भ्राता। सदा रहेहु पुर आवत जाता॥

बचन सुनत उपजा सुख भारी। परेउ चरन भरि लोचन बारी॥

चरन नलिन उर धरि गृह आवा। प्रभु सुभाउ परिजनन्हि सुनावा॥

रघुपति चरित देखि पुरबासी। पुनि पुनि कहहिं धन्य सुखरासी॥

राम राज बैंठें त्रेलोका। हरषित भए गए सब सोका॥

बयरु न कर काहू सन कोई। राम प्रताप बिषमता खोई॥

दो0-बरनाश्रम निज निज धरम बनिरत बेद पथ लोग।

चलहिं सदा पावहिं सुखहि नहिं भय सोक न रोग॥20॥


दैहिक दैविक भौतिक तापा। राम राज नहिं काहुहि ब्यापा॥

सब नर करहिं परस्पर प्रीती। चलहिं स्वधर्म निरत श्रुति नीती॥

चारिउ चरन धर्म जग माहीं। पूरि रहा सपनेहुँ अघ नाहीं॥

राम भगति रत नर अरु नारी। सकल परम गति के अधिकारी॥

अल्पमृत्यु नहिं कवनिउ पीरा। सब सुंदर सब बिरुज सरीरा॥

नहिं दरिद्र कोउ दुखी न दीना। नहिं कोउ अबुध न लच्छन हीना॥

सब निर्दंभ धर्मरत पुनी। नर अरु नारि चतुर सब गुनी॥

सब गुनग्य पंडित सब ग्यानी। सब कृतग्य नहिं कपट सयानी॥

दो0-राम राज नभगेस सुनु सचराचर जग माहिं॥

काल कर्म सुभाव गुन कृत दुख काहुहि नाहिं॥21॥


भूमि सप्त सागर मेखला। एक भूप रघुपति कोसला॥

भुअन अनेक रोम प्रति जासू। यह प्रभुता कछु बहुत न तासू॥

सो महिमा समुझत प्रभु केरी। यह बरनत हीनता घनेरी॥

सोउ महिमा खगेस जिन्ह जानी। फिरी एहिं चरित तिन्हहुँ रति मानी॥

सोउ जाने कर फल यह लीला। कहहिं महा मुनिबर दमसीला॥

राम राज कर सुख संपदा। बरनि न सकइ फनीस सारदा॥

सब उदार सब पर उपकारी। बिप्र चरन सेवक नर नारी॥

एकनारि ब्रत रत सब झारी। ते मन बच क्रम पति हितकारी॥

दो0-दंड जतिन्ह कर भेद जहँ नर्तक नृत्य समाज।

जीतहु मनहि सुनिअ अस रामचंद्र कें राज॥22॥


फूलहिं फरहिं सदा तरु कानन। रहहि एक सँग गज पंचानन॥

खग मृग सहज बयरु बिसराई। सबन्हि परस्पर प्रीति बढ़ाई॥

कूजहिं खग मृग नाना बृंदा। अभय चरहिं बन करहिं अनंदा॥

सीतल सुरभि पवन बह मंदा। गूंजत अलि लै चलि मकरंदा॥

लता बिटप मागें मधु चवहीं। मनभावतो धेनु पय स्त्रवहीं॥

ससि संपन्न सदा रह धरनी। त्रेताँ भइ कृतजुग कै करनी॥

प्रगटीं गिरिन्ह बिबिध मनि खानी। जगदातमा भूप जग जानी॥

सरिता सकल बहहिं बर बारी। सीतल अमल स्वाद सुखकारी॥

सागर निज मरजादाँ रहहीं। डारहिं रत्न तटन्हि नर लहहीं॥

सरसिज संकुल सकल तड़ागा। अति प्रसन्न दस दिसा बिभागा॥

दो0-बिधु महि पूर मयूखन्हि रबि तप जेतनेहि काज।

मागें बारिद देहिं जल रामचंद्र के राज॥23॥


कोटिन्ह बाजिमेध प्रभु कीन्हे। दान अनेक द्विजन्ह कहँ दीन्हे॥

श्रुति पथ पालक धर्म धुरंधर। गुनातीत अरु भोग पुरंदर॥

पति अनुकूल सदा रह सीता। सोभा खानि सुसील बिनीता॥

जानति कृपासिंधु प्रभुताई। सेवति चरन कमल मन लाई॥

जद्यपि गृहँ सेवक सेवकिनी। बिपुल सदा सेवा बिधि गुनी॥

निज कर गृह परिचरजा करई। रामचंद्र आयसु अनुसरई॥

जेहि बिधि कृपासिंधु सुख मानइ। सोइ कर श्री सेवा बिधि जानइ॥

कौसल्यादि सासु गृह माहीं। सेवइ सबन्हि मान मद नाहीं॥

उमा रमा ब्रह्मादि बंदिता। जगदंबा संततमनिंदिता॥

दो0-जासु कृपा कटाच्छु सुर चाहत चितव न सोइ।

राम पदारबिंद रति करति सुभावहि खोइ॥24॥


सेवहिं सानकूल सब भाई। राम चरन रति अति अधिकाई॥

प्रभु मुख कमल बिलोकत रहहीं। कबहुँ कृपाल हमहि कछु कहहीं॥

राम करहिं भ्रातन्ह पर प्रीती। नाना भाँति सिखावहिं नीती॥

हरषित रहहिं नगर के लोगा। करहिं सकल सुर दुर्लभ भोगा॥

अहनिसि बिधिहि मनावत रहहीं। श्रीरघुबीर चरन रति चहहीं॥

दुइ सुत सुन्दर सीताँ जाए। लव कुस बेद पुरानन्ह गाए॥

दोउ बिजई बिनई गुन मंदिर। हरि प्रतिबिंब मनहुँ अति सुंदर॥

दुइ दुइ सुत सब भ्रातन्ह केरे। भए रूप गुन सील घनेरे॥

दो0-ग्यान गिरा गोतीत अज माया मन गुन पार।

सोइ सच्चिदानंद घन कर नर चरित उदार॥25॥


प्रातकाल सरऊ करि मज्जन। बैठहिं सभाँ संग द्विज सज्जन॥

बेद पुरान बसिष्ट बखानहिं। सुनहिं राम जद्यपि सब जानहिं॥

अनुजन्ह संजुत भोजन करहीं। देखि सकल जननीं सुख भरहीं॥

भरत सत्रुहन दोनउ भाई। सहित पवनसुत उपबन जाई॥

बूझहिं बैठि राम गुन गाहा। कह हनुमान सुमति अवगाहा॥

सुनत बिमल गुन अति सुख पावहिं। बहुरि बहुरि करि बिनय कहावहिं॥

सब कें गृह गृह होहिं पुराना। रामचरित पावन बिधि नाना॥

नर अरु नारि राम गुन गानहिं। करहिं दिवस निसि जात न जानहिं॥

दो0-अवधपुरी बासिन्ह कर सुख संपदा समाज।

सहस सेष नहिं कहि सकहिं जहँ नृप राम बिराज॥26॥


नारदादि सनकादि मुनीसा। दरसन लागि कोसलाधीसा॥

दिन प्रति सकल अजोध्या आवहिं। देखि नगरु बिरागु बिसरावहिं॥

जातरूप मनि रचित अटारीं। नाना रंग रुचिर गच ढारीं॥

पुर चहुँ पास कोट अति सुंदर। रचे कँगूरा रंग रंग बर॥

नव ग्रह निकर अनीक बनाई। जनु घेरी अमरावति आई॥

महि बहु रंग रचित गच काँचा। जो बिलोकि मुनिबर मन नाचा॥

धवल धाम ऊपर नभ चुंबत। कलस मनहुँ रबि ससि दुति निंदत॥

बहु मनि रचित झरोखा भ्राजहिं। गृह गृह प्रति मनि दीप बिराजहिं॥

छं0-मनि दीप राजहिं भवन भ्राजहिं देहरीं बिद्रुम रची।

मनि खंभ भीति बिरंचि बिरची कनक मनि मरकत खची॥

सुंदर मनोहर मंदिरायत अजिर रुचिर फटिक रचे।

प्रति द्वार द्वार कपाट पुरट बनाइ बहु बज्रन्हि खचे॥

दो0-चारु चित्रसाला गृह गृह प्रति लिखे बनाइ।

राम चरित जे निरख मुनि ते मन लेहिं चोराइ॥27॥


सुमन बाटिका सबहिं लगाई। बिबिध भाँति करि जतन बनाई॥

लता ललित बहु जाति सुहाई। फूलहिं सदा बंसत कि नाई॥

गुंजत मधुकर मुखर मनोहर। मारुत त्रिबिध सदा बह सुंदर॥

नाना खग बालकन्हि जिआए। बोलत मधुर उड़ात सुहाए॥

मोर हंस सारस पारावत। भवननि पर सोभा अति पावत॥

जहँ तहँ देखहिं निज परिछाहीं। बहु बिधि कूजहिं नृत्य कराहीं॥

सुक सारिका पढ़ावहिं बालक। कहहु राम रघुपति जनपालक॥

राज दुआर सकल बिधि चारू। बीथीं चौहट रूचिर बजारू॥

छं0-बाजार रुचिर न बनइ बरनत बस्तु बिनु गथ पाइए।

जहँ भूप रमानिवास तहँ की संपदा किमि गाइए॥

बैठे बजाज सराफ बनिक अनेक मनहुँ कुबेर ते।

सब सुखी सब सच्चरित सुंदर नारि नर सिसु जरठ जे॥

दो0-उत्तर दिसि सरजू बह निर्मल जल गंभीर।

बाँधे घाट मनोहर स्वल्प पंक नहिं तीर॥28॥


दूरि फराक रुचिर सो घाटा। जहँ जल पिअहिं बाजि गज ठाटा॥

पनिघट परम मनोहर नाना। तहाँ न पुरुष करहिं अस्नाना॥

राजघाट सब बिधि सुंदर बर। मज्जहिं तहाँ बरन चारिउ नर॥

तीर तीर देवन्ह के मंदिर। चहुँ दिसि तिन्ह के उपबन सुंदर॥

कहुँ कहुँ सरिता तीर उदासी। बसहिं ग्यान रत मुनि संन्यासी॥

तीर तीर तुलसिका सुहाई। बृंद बृंद बहु मुनिन्ह लगाई॥

पुर सोभा कछु बरनि न जाई। बाहेर नगर परम रुचिराई॥

देखत पुरी अखिल अघ भागा। बन उपबन बापिका तड़ागा॥

छं0-बापीं तड़ाग अनूप कूप मनोहरायत सोहहीं।

सोपान सुंदर नीर निर्मल देखि सुर मुनि मोहहीं॥

बहु रंग कंज अनेक खग कूजहिं मधुप गुंजारहीं।

आराम रम्य पिकादि खग रव जनु पथिक हंकारहीं॥

दो0-रमानाथ जहँ राजा सो पुर बरनि कि जाइ।

अनिमादिक सुख संपदा रहीं अवध सब छाइ॥29॥


जहँ तहँ नर रघुपति गुन गावहिं। बैठि परसपर इहइ सिखावहिं॥

भजहु प्रनत प्रतिपालक रामहि। सोभा सील रूप गुन धामहि॥

जलज बिलोचन स्यामल गातहि। पलक नयन इव सेवक त्रातहि॥

धृत सर रुचिर चाप तूनीरहि। संत कंज बन रबि रनधीरहि॥

काल कराल ब्याल खगराजहि। नमत राम अकाम ममता जहि॥

लोभ मोह मृगजूथ किरातहि। मनसिज करि हरि जन सुखदातहि॥

संसय सोक निबिड़ तम भानुहि। दनुज गहन घन दहन कृसानुहि॥

जनकसुता समेत रघुबीरहि। कस न भजहु भंजन भव भीरहि॥

बहु बासना मसक हिम रासिहि। सदा एकरस अज अबिनासिहि॥

मुनि रंजन भंजन महि भारहि। तुलसिदास के प्रभुहि उदारहि॥

दो0-एहि बिधि नगर नारि नर करहिं राम गुन गान।

सानुकूल सब पर रहहिं संतत कृपानिधान॥30॥


जब ते राम प्रताप खगेसा। उदित भयउ अति प्रबल दिनेसा॥

पूरि प्रकास रहेउ तिहुँ लोका। बहुतेन्ह सुख बहुतन मन सोका॥

जिन्हहि सोक ते कहउँ बखानी। प्रथम अबिद्या निसा नसानी॥

अघ उलूक जहँ तहाँ लुकाने। काम क्रोध कैरव सकुचाने॥

बिबिध कर्म गुन काल सुभाऊ। ए चकोर सुख लहहिं न काऊ॥

मत्सर मान मोह मद चोरा। इन्ह कर हुनर न कवनिहुँ ओरा॥

धरम तड़ाग ग्यान बिग्याना। ए पंकज बिकसे बिधि नाना॥

सुख संतोष बिराग बिबेका। बिगत सोक ए कोक अनेका॥

दो0-यह प्रताप रबि जाकें उर जब करइ प्रकास।

पछिले बाढ़हिं प्रथम जे कहे ते पावहिं नास॥31॥


भ्रातन्ह सहित रामु एक बारा। संग परम प्रिय पवनकुमारा॥

सुंदर उपबन देखन गए। सब तरु कुसुमित पल्लव नए॥

जानि समय सनकादिक आए। तेज पुंज गुन सील सुहाए॥

ब्रह्मानंद सदा लयलीना। देखत बालक बहुकालीना॥

रूप धरें जनु चारिउ बेदा। समदरसी मुनि बिगत बिभेदा॥

आसा बसन ब्यसन यह तिन्हहीं। रघुपति चरित होइ तहँ सुनहीं॥

तहाँ रहे सनकादि भवानी। जहँ घटसंभव मुनिबर ग्यानी॥

राम कथा मुनिबर बहु बरनी। ग्यान जोनि पावक जिमि अरनी॥

दो0-देखि राम मुनि आवत हरषि दंडवत कीन्ह।

स्वागत पूँछि पीत पट प्रभु बैठन कहँ दीन्ह॥32॥


कीन्ह दंडवत तीनिउँ भाई। सहित पवनसुत सुख अधिकाई॥

मुनि रघुपति छबि अतुल बिलोकी। भए मगन मन सके न रोकी॥

स्यामल गात सरोरुह लोचन। सुंदरता मंदिर भव मोचन॥

एकटक रहे निमेष न लावहिं। प्रभु कर जोरें सीस नवावहिं॥

तिन्ह कै दसा देखि रघुबीरा। स्त्रवत नयन जल पुलक सरीरा॥

कर गहि प्रभु मुनिबर बैठारे। परम मनोहर बचन उचारे॥

आजु धन्य मैं सुनहु मुनीसा। तुम्हरें दरस जाहिं अघ खीसा॥

बड़े भाग पाइब सतसंगा। बिनहिं प्रयास होहिं भव भंगा॥

दो0-संत संग अपबर्ग कर कामी भव कर पंथ।

कहहि संत कबि कोबिद श्रुति पुरान सदग्रंथ॥33॥


सुनि प्रभु बचन हरषि मुनि चारी। पुलकित तन अस्तुति अनुसारी॥

जय भगवंत अनंत अनामय। अनघ अनेक एक करुनामय॥

जय निर्गुन जय जय गुन सागर। सुख मंदिर सुंदर अति नागर॥

जय इंदिरा रमन जय भूधर। अनुपम अज अनादि सोभाकर॥

ग्यान निधान अमान मानप्रद। पावन सुजस पुरान बेद बद॥

तग्य कृतग्य अग्यता भंजन। नाम अनेक अनाम निरंजन॥

सर्ब सर्बगत सर्ब उरालय। बससि सदा हम कहुँ परिपालय॥

द्वंद बिपति भव फंद बिभंजय। ह्रदि बसि राम काम मद गंजय॥

दो0-परमानंद कृपायतन मन परिपूरन काम।

प्रेम भगति अनपायनी देहु हमहि श्रीराम॥34॥


देहु भगति रघुपति अति पावनि। त्रिबिध ताप भव दाप नसावनि॥

प्रनत काम सुरधेनु कलपतरु। होइ प्रसन्न दीजै प्रभु यह बरु॥

भव बारिधि कुंभज रघुनायक। सेवत सुलभ सकल सुख दायक॥

मन संभव दारुन दुख दारय। दीनबंधु समता बिस्तारय॥

आस त्रास इरिषादि निवारक। बिनय बिबेक बिरति बिस्तारक॥

भूप मौलि मन मंडन धरनी। देहि भगति संसृति सरि तरनी॥

मुनि मन मानस हंस निरंतर। चरन कमल बंदित अज संकर॥

रघुकुल केतु सेतु श्रुति रच्छक। काल करम सुभाउ गुन भच्छक॥

तारन तरन हरन सब दूषन। तुलसिदास प्रभु त्रिभुवन भूषन॥

दो0-बार बार अस्तुति करि प्रेम सहित सिरु नाइ।

ब्रह्म भवन सनकादि गे अति अभीष्ट बर पाइ॥35॥


सनकादिक बिधि लोक सिधाए। भ्रातन्ह राम चरन सिरु नाए॥

पूछत प्रभुहि सकल सकुचाहीं। चितवहिं सब मारुतसुत पाहीं॥

सुनि चहहिं प्रभु मुख कै बानी। जो सुनि होइ सकल भ्रम हानी॥

अंतरजामी प्रभु सभ जाना। बूझत कहहु काह हनुमाना॥

जोरि पानि कह तब हनुमंता। सुनहु दीनदयाल भगवंता॥

नाथ भरत कछु पूँछन चहहीं। प्रस्न करत मन सकुचत अहहीं॥

तुम्ह जानहु कपि मोर सुभाऊ। भरतहि मोहि कछु अंतर काऊ॥

सुनि प्रभु बचन भरत गहे चरना। सुनहु नाथ प्रनतारति हरना॥

दो0-नाथ न मोहि संदेह कछु सपनेहुँ सोक न मोह।

केवल कृपा तुम्हारिहि कृपानंद संदोह॥36॥


करउँ कृपानिधि एक ढिठाई। मैं सेवक तुम्ह जन सुखदाई॥

संतन्ह कै महिमा रघुराई। बहु बिधि बेद पुरानन्ह गाई॥

श्रीमुख तुम्ह पुनि कीन्हि बड़ाई। तिन्ह पर प्रभुहि प्रीति अधिकाई॥

सुना चहउँ प्रभु तिन्ह कर लच्छन। कृपासिंधु गुन ग्यान बिचच्छन॥

संत असंत भेद बिलगाई। प्रनतपाल मोहि कहहु बुझाई॥

संतन्ह के लच्छन सुनु भ्राता। अगनित श्रुति पुरान बिख्याता॥

संत असंतन्हि कै असि करनी। जिमि कुठार चंदन आचरनी॥

काटइ परसु मलय सुनु भाई। निज गुन देइ सुगंध बसाई॥

दो0-ताते सुर सीसन्ह चढ़त जग बल्लभ श्रीखंड।

अनल दाहि पीटत घनहिं परसु बदन यह दंड॥37॥


बिषय अलंपट सील गुनाकर। पर दुख दुख सुख सुख देखे पर॥

सम अभूतरिपु बिमद बिरागी। लोभामरष हरष भय त्यागी॥

कोमलचित दीनन्ह पर दाया। मन बच क्रम मम भगति अमाया॥

सबहि मानप्रद आपु अमानी। भरत प्रान सम मम ते प्रानी॥

बिगत काम मम नाम परायन। सांति बिरति बिनती मुदितायन॥

सीतलता सरलता मयत्री। द्विज पद प्रीति धर्म जनयत्री॥

ए सब लच्छन बसहिं जासु उर। जानेहु तात संत संतत फुर॥

सम दम नियम नीति नहिं डोलहिं। परुष बचन कबहूँ नहिं बोलहिं॥

दो0-निंदा अस्तुति उभय सम ममता मम पद कंज।

ते सज्जन मम प्रानप्रिय गुन मंदिर सुख पुंज॥38॥


सनहु असंतन्ह केर सुभाऊ। भूलेहुँ संगति करिअ न काऊ॥

तिन्ह कर संग सदा दुखदाई। जिमि कलपहि घालइ हरहाई॥

खलन्ह हृदयँ अति ताप बिसेषी। जरहिं सदा पर संपति देखी॥

जहँ कहुँ निंदा सुनहिं पराई। हरषहिं मनहुँ परी निधि पाई॥

काम क्रोध मद लोभ परायन। निर्दय कपटी कुटिल मलायन॥

बयरु अकारन सब काहू सों। जो कर हित अनहित ताहू सों॥

झूठइ लेना झूठइ देना। झूठइ भोजन झूठ चबेना॥

बोलहिं मधुर बचन जिमि मोरा। खाइ महा अति हृदय कठोरा॥

दो0-पर द्रोही पर दार रत पर धन पर अपबाद।

ते नर पाँवर पापमय देह धरें मनुजाद॥39॥


लोभइ ओढ़न लोभइ डासन। सिस्त्रोदर पर जमपुर त्रास न॥

काहू की जौं सुनहिं बड़ाई। स्वास लेहिं जनु जूड़ी आई॥

जब काहू कै देखहिं बिपती। सुखी भए मानहुँ जग नृपती॥

स्वारथ रत परिवार बिरोधी। लंपट काम लोभ अति क्रोधी॥

मातु पिता गुर बिप्र न मानहिं। आपु गए अरु घालहिं आनहिं॥

करहिं मोह बस द्रोह परावा। संत संग हरि कथा न भावा॥

अवगुन सिंधु मंदमति कामी। बेद बिदूषक परधन स्वामी॥

बिप्र द्रोह पर द्रोह बिसेषा। दंभ कपट जियँ धरें सुबेषा॥

दो0-ऐसे अधम मनुज खल कृतजुग त्रेता नाहिं।

द्वापर कछुक बृंद बहु होइहहिं कलिजुग माहिं॥40॥


पर हित सरिस धर्म नहिं भाई। पर पीड़ा सम नहिं अधमाई॥

निर्नय सकल पुरान बेद कर। कहेउँ तात जानहिं कोबिद नर॥

नर सरीर धरि जे पर पीरा। करहिं ते सहहिं महा भव भीरा॥

करहिं मोह बस नर अघ नाना। स्वारथ रत परलोक नसाना॥

कालरूप तिन्ह कहँ मैं भ्राता। सुभ अरु असुभ कर्म फल दाता॥

अस बिचारि जे परम सयाने। भजहिं मोहि संसृत दुख जाने॥

त्यागहिं कर्म सुभासुभ दायक। भजहिं मोहि सुर नर मुनि नायक॥

संत असंतन्ह के गुन भाषे। ते न परहिं भव जिन्ह लखि राखे॥

दो0-सुनहु तात माया कृत गुन अरु दोष अनेक।

गुन यह उभय न देखिअहिं देखिअ सो अबिबेक॥41॥


श्रीमुख बचन सुनत सब भाई। हरषे प्रेम न हृदयँ समाई॥

करहिं बिनय अति बारहिं बारा। हनूमान हियँ हरष अपारा॥

पुनि रघुपति निज मंदिर गए। एहि बिधि चरित करत नित नए॥

बार बार नारद मुनि आवहिं। चरित पुनीत राम के गावहिं॥

नित नव चरन देखि मुनि जाहीं। ब्रह्मलोक सब कथा कहाहीं॥

सुनि बिरंचि अतिसय सुख मानहिं। पुनि पुनि तात करहु गुन गानहिं॥

सनकादिक नारदहि सराहहिं। जद्यपि ब्रह्म निरत मुनि आहहिं॥

सुनि गुन गान समाधि बिसारी॥ सादर सुनहिं परम अधिकारी॥

दो0-जीवनमुक्त ब्रह्मपर चरित सुनहिं तजि ध्यान।

जे हरि कथाँ न करहिं रति तिन्ह के हिय पाषान॥42॥


एक बार रघुनाथ बोलाए। गुर द्विज पुरबासी सब आए॥

बैठे गुर मुनि अरु द्विज सज्जन। बोले बचन भगत भव भंजन॥

सनहु सकल पुरजन मम बानी। कहउँ न कछु ममता उर आनी॥

नहिं अनीति नहिं कछु प्रभुताई। सुनहु करहु जो तुम्हहि सोहाई॥

सोइ सेवक प्रियतम मम सोई। मम अनुसासन मानै जोई॥

जौं अनीति कछु भाषौं भाई। तौं मोहि बरजहु भय बिसराई॥

बड़ें भाग मानुष तनु पावा। सुर दुर्लभ सब ग्रंथिन्ह गावा॥

साधन धाम मोच्छ कर द्वारा। पाइ न जेहिं परलोक सँवारा॥

दो0-सो परत्र दुख पावइ सिर धुनि धुनि पछिताइ।

कालहि कर्महि ईस्वरहि मिथ्या दोष लगाइ॥43॥


एहि तन कर फल बिषय न भाई। स्वर्गउ स्वल्प अंत दुखदाई॥

नर तनु पाइ बिषयँ मन देहीं। पलटि सुधा ते सठ बिष लेहीं॥

ताहि कबहुँ भल कहइ न कोई। गुंजा ग्रहइ परस मनि खोई॥

आकर चारि लच्छ चौरासी। जोनि भ्रमत यह जिव अबिनासी॥

फिरत सदा माया कर प्रेरा। काल कर्म सुभाव गुन घेरा॥

कबहुँक करि करुना नर देही। देत ईस बिनु हेतु सनेही॥

नर तनु भव बारिधि कहुँ बेरो। सन्मुख मरुत अनुग्रह मेरो॥

करनधार सदगुर दृढ़ नावा। दुर्लभ साज सुलभ करि पावा॥

दो0-जो न तरै भव सागर नर समाज अस पाइ।

सो कृत निंदक मंदमति आत्माहन गति जाइ॥44॥


जौं परलोक इहाँ सुख चहहू। सुनि मम बचन ह्रृदयँ दृढ़ गहहू॥

सुलभ सुखद मारग यह भाई। भगति मोरि पुरान श्रुति गाई॥

ग्यान अगम प्रत्यूह अनेका। साधन कठिन न मन कहुँ टेका॥

करत कष्ट बहु पावइ कोऊ। भक्ति हीन मोहि प्रिय नहिं सोऊ॥

भक्ति सुतंत्र सकल सुख खानी। बिनु सतसंग न पावहिं प्रानी॥

पुन्य पुंज बिनु मिलहिं न संता। सतसंगति संसृति कर अंता॥

पुन्य एक जग महुँ नहिं दूजा। मन क्रम बचन बिप्र पद पूजा॥

सानुकूल तेहि पर मुनि देवा। जो तजि कपटु करइ द्विज सेवा॥

दो0-औरउ एक गुपुत मत सबहि कहउँ कर जोरि।

संकर भजन बिना नर भगति न पावइ मोरि॥45॥


कहहु भगति पथ कवन प्रयासा। जोग न मख जप तप उपवासा॥

सरल सुभाव न मन कुटिलाई। जथा लाभ संतोष सदाई॥

मोर दास कहाइ नर आसा। करइ तौ कहहु कहा बिस्वासा॥

बहुत कहउँ का कथा बढ़ाई। एहि आचरन बस्य मैं भाई॥

बैर न बिग्रह आस न त्रासा। सुखमय ताहि सदा सब आसा॥

अनारंभ अनिकेत अमानी। अनघ अरोष दच्छ बिग्यानी॥

प्रीति सदा सज्जन संसर्गा। तृन सम बिषय स्वर्ग अपबर्गा॥

भगति पच्छ हठ नहिं सठताई। दुष्ट तर्क सब दूरि बहाई॥

दो0-मम गुन ग्राम नाम रत गत ममता मद मोह।

ता कर सुख सोइ जानइ परानंद संदोह॥46॥


सुनत सुधासम बचन राम के। गहे सबनि पद कृपाधाम के॥

जननि जनक गुर बंधु हमारे। कृपा निधान प्रान ते प्यारे॥

तनु धनु धाम राम हितकारी। सब बिधि तुम्ह प्रनतारति हारी॥

असि सिख तुम्ह बिनु देइ न कोऊ। मातु पिता स्वारथ रत ओऊ॥

हेतु रहित जग जुग उपकारी। तुम्ह तुम्हार सेवक असुरारी॥

स्वारथ मीत सकल जग माहीं। सपनेहुँ प्रभु परमारथ नाहीं॥

सबके बचन प्रेम रस साने। सुनि रघुनाथ हृदयँ हरषाने॥

निज निज गृह गए आयसु पाई। बरनत प्रभु बतकही सुहाई॥

दो0–उमा अवधबासी नर नारि कृतारथ रूप।

ब्रह्म सच्चिदानंद घन रघुनायक जहँ भूप॥47॥


एक बार बसिष्ट मुनि आए। जहाँ राम सुखधाम सुहाए॥

अति आदर रघुनायक कीन्हा। पद पखारि पादोदक लीन्हा॥

राम सुनहु मुनि कह कर जोरी। कृपासिंधु बिनती कछु मोरी॥

देखि देखि आचरन तुम्हारा। होत मोह मम हृदयँ अपारा॥

महिमा अमित बेद नहिं जाना। मैं केहि भाँति कहउँ भगवाना॥

उपरोहित्य कर्म अति मंदा। बेद पुरान सुमृति कर निंदा॥

जब न लेउँ मैं तब बिधि मोही। कहा लाभ आगें सुत तोही॥

परमातमा ब्रह्म नर रूपा। होइहि रघुकुल भूषन भूपा॥

दो0–तब मैं हृदयँ बिचारा जोग जग्य ब्रत दान।

जा कहुँ करिअ सो पैहउँ धर्म न एहि सम आन॥48॥


जप तप नियम जोग निज धर्मा। श्रुति संभव नाना सुभ कर्मा॥

ग्यान दया दम तीरथ मज्जन। जहँ लगि धर्म कहत श्रुति सज्जन॥

आगम निगम पुरान अनेका। पढ़े सुने कर फल प्रभु एका॥

तब पद पंकज प्रीति निरंतर। सब साधन कर यह फल सुंदर॥

छूटइ मल कि मलहि के धोएँ। घृत कि पाव कोइ बारि बिलोएँ॥

प्रेम भगति जल बिनु रघुराई। अभिअंतर मल कबहुँ न जाई॥

सोइ सर्बग्य तग्य सोइ पंडित। सोइ गुन गृह बिग्यान अखंडित॥

दच्छ सकल लच्छन जुत सोई। जाकें पद सरोज रति होई॥

दो0-नाथ एक बर मागउँ राम कृपा करि देहु।

जन्म जन्म प्रभु पद कमल कबहुँ घटै जनि नेहु॥49॥


अस कहि मुनि बसिष्ट गृह आए। कृपासिंधु के मन अति भाए॥

हनूमान भरतादिक भ्राता। संग लिए सेवक सुखदाता॥

पुनि कृपाल पुर बाहेर गए। गज रथ तुरग मगावत भए॥

देखि कृपा करि सकल सराहे। दिए उचित जिन्ह जिन्ह तेइ चाहे॥

हरन सकल श्रम प्रभु श्रम पाई। गए जहाँ सीतल अवँराई॥

भरत दीन्ह निज बसन डसाई। बैठे प्रभु सेवहिं सब भाई॥

मारुतसुत तब मारूत करई। पुलक बपुष लोचन जल भरई॥

हनूमान सम नहिं बड़भागी। नहिं कोउ राम चरन अनुरागी॥

गिरिजा जासु प्रीति सेवकाई। बार बार प्रभु निज मुख गाई॥

दो0-तेहिं अवसर मुनि नारद आए करतल बीन।

गावन लगे राम कल कीरति सदा नबीन॥50॥

गोस्वामी तुलसीदास

तुलसीदास रामचरितमानस की रचना करते हुए
जन्मरामबोला
११ अगस्त १५११ (सम्वत्- 1568 वि०, श्रावण शुक्ल सप्तमी, शुक्रवार)[1]
सोरों शूकरक्षेत्र, जनपद- कासगंजउत्तर प्रदेशभारत
मृत्यु३० अगस्त १६२३ (सम्वत १६८० वि०, श्रावण शुक्ल सप्तमी, गुरुवार)
वाराणसी
गुरु/शिक्षकशूकरक्षेत्र सोरों निवासी पंडित नृसिंह चौधरी
खिताब/सम्मानगोस्वामी, अभिनववाल्मीकि, इत्यादि
साहित्यिक कार्यरामचरितमानस, विनयपत्रिका, दोहावली, कवितावली, हनुमान चालीसा, वैराग्य सन्दीपनी, जानकी मंगल, पार्वती मंगल, इत्यादि
कथनसीयराममय सब जग जानी।
करउँ प्रनाम जोरि जुग पानी ॥
(रामचरितमानस १.८.२)
धर्महिन्दू
दर्शनविशिष्टद्वैत

No comments:

Featured post

हिंदी भजन लिरिक्स | भजन-संग्रह | Bhajan Lyrics in Hindi

लोकप्रिय हिंदी भजन लिरिक्स विभिन्न कलाकारों , भक्त कवियों और संतों द्वारा गाए और रचाए गए भजन गीत भक्ति गीत का लिखित संग्रह क्लिक कर पढ़ें एवं...

Labels

Aakhari Kalaam Aalam Sheikh Kavita Aansu Aao Aao Yashoda Ke Laal Aao Rama Bhog Lagao Shyama Aaradhya Shri Ram lyrics Aarti Geet Aawazon Ke Ghere Ab Kripa Karo Shri Ram Nath Dukh Taaro acharya ramchandra shukla Achyutashtakam lyrics Ada Jafri ada Zafri Adam Gondvi Adeem Hashmi Ghazal Adil Mansuri Ghazal ae maalik tere bande Agam Singh Giri Agyatvaas Katha Ahmad Mushtaq Ghazal Ahmed Faraz Ghazal Ahmed Nadeem Qasami Ghazal ai ishq hamein barbaad na kar Aisi Bhole Ki Re Chadhi Hai Baraat Aitbar Sajid Ghazal Ajneya ke quote Akbar Allahabadi Akbar Allahabadi Ghazal Akbar Allahabadi Ke Kisse Akbar-Birbal Akharavat Akhilesh Tiwari Ghazal Akhtar Shirani Ghazal AKHTAR SHIRANI NAZM AKHTARUL IMAN NAZM Akshay Upadhyay ki Kavita Albeli Ali ke Pad Ali Sardar Jafri Ghazal Allama Iqbal Ghazal Alok Dhanwa Kavita amarkant poet stories Ambika Datt Vyas Ameer Minai Ghazal ameer minai ghazals Amir Khusrow Dohe- Kavita-geet-paheliya Ana Qasmi Ghazal Anamika Anamika Suryakant Tripathi "Nirala" kavita Anand Bakshi Andher Nagri Chaupat Raja Angika Bhakti Geet Angika Bujoval Geet Angika Fekda Angika Koshi Geet Angika Lokgatha Angika Lori Geet- Lokgeet Angika Manon Geet Angika Ritu Geet Angika Sohar Geet Anjana Bhatt Ankhiyan Hari Darshan Ki Pyasi Ankita Jain Anmol Vachan Sangrah Hindi Anoop Jalota Ansar Kambari Ghazal Arjundas Kediya Arun Kamal Kavita ashaar Ashok Anjum Ghazal Ashok Anjum ghazals Ashok Chakradhar Ashtak ashtakam Asrar Ul Haq Majaz Ghazal Asrarul Haq Majaz Asrarul Haq Majaz ke kisse atal bihari vajpayi Ath Shri Krishnashtakam lyrics Ath Shri Shiv Ashtakam lyrics Atha Shri Ganeshashtakam lyrics athaniyan kahani Atima Awadhi lokgeet Ayodhya Singh Upadhyay Harioudh Kavita Aziz Azad Aziz Bano Darab Wafa Aziz Lakhnavi Aziz Warsi Baal Ali Baal Geet Baal Mahabharat Katha baal sahitya baalgeet baanke bihari ji ashtak baas kahani baba kavne nagariya bachchon ke gaane Bada Natkhat Hai Re Badhawa Geet Bagheli Lokgeet Bahadur Shah Zafar Ghazal Baiga Geet Baiga Lokgeet Bairisal Bakhna Banarasi Das ke Chhappay. Banarasi Das ke Kavitt Banarasi Das ke Pad Banarasi Das ke Sawaiya Bangla Geet Bangla Lokgeet Barahmasa Geet Barahmasi Geet Bari Aatik Geet Barve Ramayan Ji Bashar Nawaz Ghazal Bashir Badra Bashir Badra ke Kisse Batgamni Geet Beet Gaye Din lyrics Bekal Utsahi Bekal Utsahi Ghazals Betal Pachchisi Bhadawari lokgeet Bhagavad Gita Bhagavad Gita Chapter Bhagavad Gita Hindi Bhagwan Meri Naiya lyrics Bhagwati Charan Verma Bhagwwat Rasik Bhaj Man Mere Ram Naam bhajan bhajan lyrics bhajan lyrics in hindi bhajan sangrah bhajan-pad-mishrit Bhakt Rupkala Bhakt Surdas Ji bhaktikaal kavi bhakto ke dohe Bhanubhakta Acharya Bharat Bhushan Agrawal Bharat Bhushan Agrawal kavita Bharat Durdasha Bharatendu Harishchandra Bharatendu Harishchandra Ghazal Bharatendu Harishchandra Kavita Bheel Geet Bheru Bhairav Geet Bhil Lokgeet Bhojpuri Geet bhojpuri rakhi geet Bhole Nath ke Bhajan Bhupati Kavi ke Dohe Bhupi Sherchan Bihari bimalda kahani bindu je ke bhajan bindu ji maharaj rachna Bindu Ji Rachna Biography Birha Geet Biyah se Diragaman Geet Brij Narayan Chakbast Budhesar Biyah Geet Budhjan Bulla Sahab bulle shah Bundeli Banna Geet Bundeli Dadre Geet Bundeli Faag Geet Bundeli Gali Geet Bundeli Sohar Geet Bundeli Varsha Geet Chacha Hit Vrindavandas Chalisa Likhi hui Chalisa Lyrics chalisa lyrics hindi chalisa sangrah Chalo Re Sakhiyan lyrics Chanakya Chand Bardai's Doha Chand Bardai's Pad Chand Bardai's Raso Kavya Chandrakant Devtale Kavita Chandrakant Devtale poem Chandrakanta Upanyas Chaturbhuj Das ke Pad Chaturbhujdas Chaturthi Geet Chaumasa Geet Cheegat Geet Chetavar Geet Chhainya Chhainya Chhamasa Geet Chhatisgarh Lokgeet Chheehal Panch Saheli Geet Chhitswami ke Pad. छीतस्वामी के पद Chhitswami Pad Chhotelal Das Ji Ke Bhajan Children Stories Chitradhar Chitswami ke pad Chuhar Chori Pakaria Geet couplet Daag Dehalvi Daag Dehalvi ke kisse Dadu Dayal Dadu Dayal Bhajan dadu ke bhajan Dahkan Geet Damad Geet Dariya Bihar Wale das paise aur dadi Data Ram Diye Hi Jata daya kar daan Dayabai Dayaram Deendayal Giri deshbhakti kavita Devadas Devendra Kumar Bangali Devi Geet Devi Jagdamba Geet Devi-Devataak Geet Devkinandan Khatri Novel Devsen Dhanna Bhagat Dharmvir Bharti Dharmvir Bharti kavita Dharmvir Bharti poetry Dharnidas Bhajan Sangrah Dhol Nagada Dhruvdas ke Dohe Dhruvdas ke Pad Dhruvdas ke Savaiyya dhuan kahani Dinbandhu Deenanath dingal kavi Diva Ni Divete Doha doha of vidhyapati Dohawali Dohe dohe gurujan ke Dohe Of Bulleh Shah Dohe Sant Guru Ravidas Droupadi Swyamvar Katha Dukhiyaon Ke Dukhh Door Dukhiyaon Ke Dukhh Door Kare Dularelal Bhargav Dulha Ram Siya Dulhi Ri Dushyant Kumar Dushyant Kumar Kavita ek hajar naam Ek Kanth Vishpayi Ekadashi Geet Ekadashi Story Hindi Ekadashi Vrat Katha ekadsahi vrat katha Faag Geet faag languriya bhadawari Faagu Geet Fahmida Riaz Nazm Fairy Tales India famous poetry akbar allahabadi Firak Gorakhpuri Firaq Gorakhpuri Ghazal Firaq Gorakhpuri Ke Kisse folk lore Folk Song Lyrics folk song lyrics rajasthani Folk Stories Folk Tales Fulwari Darshan Geet funny poetry Gadadar Bhatt ke Pad Gadhwali Geet gadhwali kavya Gaiye Ganpati Jag Vandan lyrics Ganpati Bappa Ki Jai Bolo Ganpati Ganesh garhwali kavya rachnaen Garibdas Gaurik Geet Gavri Bai Gawribai Gazal Geet Geet Lyrics geeta rabari top ten Ghajal Ghazal Ghazal aur SHayari Ghazal of amir minayi ghazal of poet akbar allahabadi ghazal writer Ghazals Ghazals of Akbar Hyderabadi Ghazals of Akhilesh Tiwari Ghazals of Azhar Inayati Ghazals of Bashar Nawaz Ghazals of Fahmida Riaz Ghazals of Hasrat Mohani Ghazals of Mohammad Rafi Sauda Ghazals of Shaad Azimabadi Ghazals of Shahryar Ghazal Ghazals of Shakeel Azmi Ghazals of Shakeel Badayuni Ghazal शकील बदायूनी की ग़ज़लें Ghazals of Waseem Barelvi Ghazl Ghzal Giridharan gitawali God Kavita Poem Poetry Gond Lokgeet Gopal Bhand Gopal Das Neeraj Gopal Sharan Singh Gopal Singh Nepali Gopi Geet Hindi goswami tulsidas ji Govind Swami ke Pad Gramya Gujarati Lokgeet Gujrati Lokgeet Gulzar Gulzar Ghazal Gulzar Ghazals Gulzar introduction gulzar ki kahaniyan Gulzar Sangrah Gunjan Guru Aagya Mein Nish Din Rahiye Guru Amardas Guru Angad Dev Guru Angad Dev Ji Salok Guru Nanak guru nanak dev Guru Nanak Dev Ji Guru Nanak Ke Sabad Guru Tegh Bahadur Gwalari Geet Gyanendrapati Kavita Habib Jalib Habib Jalib Nazm ham honge kaamyab hamko man ki shakti Hanuman Bahuk har desh mein tu Har Saans Mein Har Bol Mein lyrics Hari Bhajan Bina Sukh Shanti Nahi Hari Tum Haro Jan Ki Bheer Haridas Ke Pad Harihar Prasad hariodh Hariom Panwar Hariram Vyas ke Pad Harishankar Parsai Ke Vyangya Harivyas Dev Hariyanvi Lokgeet hariyanvi village songs haryanvi folk song Hasya Vyang Sangrah Hasya Vyangya Urdu ke He Govind Rakho Sharan lyrics he prabho aanand He Re Kanhiya lyrics He Rom Rom Mein Basne Wale Ram lyrics He Rom Rom Mein lyrics he shaarde ma Hemchandra Himachal Ke Lokgeet hindi chalisa lyrics hindi dohe hindi font ghazal hindi kahani hindi kahani for kids hindi kahani premchand hindi kahaniya hindi kavita hindi kids children story Hindi Lyrics Hindi Nibandh hindi poetry freedom hindi poetry of nirmala putul hindi prathna Hindi quote hindi satire hindi stories hindi story hindi story by gulzar Hindi story for kids hindi vyangya Hit Harivansh ke Pad Humein Nand Nandan Mol Liyo i Kavita Important Days incorrect words in hindi Indeevar Indraprasth Katha Insha Allah Khan Insha Ghazals in Hindi introduction Isuri itni shakti hamein Jaamun ka Ped Story Jaan Kavi Jaant Geet Jab Se Lagan Lagi Prabhu Teri Jai Jai Giribar Raj Kisori Jai Ram Ramaramanam Shamanam lyrics Jai Shankar Prasad Hindi Stories Jai Shankar Prasad Hindi Story Jaishankar Prasad Jalte Hue Van Ka Vasant Jamal kavi Jan Nisar Akhtar Janaki Mangal Janm Sanskarak Geet japur ji sahib Jasuram Jaswant Singh Jat Jatin Geet Jaun Elia Jaun Eliya Jeevan Singh Jhamdas Jharna Jharni Geet Jhummari Geet Jigar Moradabadi Jigar Moradabadi Ghazal Jigar Moradabadi Ke Kisse jogira geet John Eliyaa Joindu Joodiram Josh Malihabadi Josh Malihabadi ke Kisse Judiram Bhajan Kaafi Of Bulleh Shah Kabeer kabeer bhajan kabir bhajan Kabir Bhajan Sangrah Lyrics Kabir ke Bhajan Kabir Ke Dohe kafiya Kahani kahaniyan Kaifi Azmi Kailash Gautam kajli lokgeet Kajli lokgeet khari boli Kajri Geet Kaka Hathrasi Kala Aur Boodha Chand Kamayani Kanan-Kusum Kanauji Lokgeet Kanhiya Kanhiya Tujhe Aana Padega Karikanha Biyah Geet Karuna Bhari Pukar Sun kashmiri lok katha Kaushalya Rani Apne Lala Ko Dulrave Kavi Daulat Kavi Pradeep Lyrics kaviraja bankidas Kavit Kavita Kavita Sangrah kavita sangrah आवाज़ों के घेरे दुष्यन्त kavitaa Kavitt kaviyon ke dohe Kavya Natak Kedarnath Agrawa Kedarnath Singh Keshavdas ke Savaiya khadi boli wedding geet Khadi Ke Phool Khari Boli Lok Geet Khelauna Geet Khuman Bandijan Khumar Barabankvi Ghazal Kishan Saroj kiski kahani Kisse Kobar Geet Korku Geet Korku Lokgeet Kripanivas Kriparam Kriparam Khidiya sauratha Krishn Bihari Noor Krishna Bhajan Lyrics Krishna Chander krishna gitawali Krishnadas ke Pad kshatriya naai aur bhikhari ki kahani Kuch bhi ban bas kayar mat ban Kuchh Aur Nazmein Kumauni Lokgeet Kunkada Geet Kunwar Mahendra Singh Bedi ke Kisse Kunwar Narayan Kusma Haran Geet Kusumagraj Kutban ke Kadvak l Kavita Laakh ka Ghar Katha Laal Kavi ki Rachnaen Laalju Priyaju Naamavali Lachika Rani Lagni Geet Lalil Kishori Bhajan Lalitkishori Lalitmohini Dev Lalnath latife Latife बशीर बद्र के क़िस्से Latiife Laxmi Prasad Devkota Lehar Lekhnath Paudyal Llatiife Lok katha Lok-Katha Chhattisgarh Lok-Katha Manipuri Lok-Katha Uttarakhand Lokgeet Lokgeet Lyrics Lokpriya krishna bhajan lyrics Lyrics Lyrics from movie lyrics of kids song lyrics of krishna bhajan popular Ma Tara Ashirvad maa shaarde Madanashtak Rahim Madhujwal Madhurashtakam lyrics magahi geet magahi lokgeet maghi geet Mahadevi Verma Mahakavi poet kalidas mahakavya Mahalakshmiashtakam Mahapatra Narhari Bandijan Mahuak Geet Maithili Lokgeeet Maithili lokgeet Majaj Lakhnavi Ghazal Makhan Chor Makhanlal Chaturved Malaar Geet Malik Muhammad Jayasi Malukdas Malukdas Pad malvi ganesh geet malvi lokgeet Malvi Lokgeet lyrics in Hindi Man Tadpat Hari Darshan Ko Aaj lyrics manavta ke mandir MangalGaan Manikdeh Salhes Darshan Geet Manjhan ke Kadvak mansarovar story collection Manu Hariya Marathi Lokgeet Matiram Mayawi Sarovar Katha meer taqi meer ghazal meer taqi meer ghazals Meerabai Ke Bhajan Lyrics Meghdoot Mahakavi Kalidasa Meri Tan Heriye milti hai zindagi mein mohabbat mir taqi mir ghazal Mira Bai Ke Pad Mira ke Bhajan MiraBai pad explanation Mirza Ghalib MIRZA GHALIB Ghazal Mirza Ghalib Latiife Misc Poetry Misc. Poetry Gulzar Mishrit Geet Mitadas Mohan Momin Khan Momin moral story for kid Motiram Biyah Geet Motivational Story mrigavati Mubarak ke Dohe Muktak Mukund Madhav Govind Mulla Nasruddin Muna Madan Mundan Geet Munj munshi premchand Munshi Premchand kahani Munshi Premchand ke Upanyas munshi premchand ki kahani munshi premchand ki kahanni Munshi Premchand Quote Muztar Khairabadi Ghazal na tha kuchh to KHuda tha Nabhadas Nachyo Bahut Gopal Nagar-Shobha Rahim Nagaridas Nakta Geet nanakdev ji Nand Kishore lyrics Nanddas ji ka Pad Nanddas Ji ki Rachna Nandoi Geet Naqsh Layalpuri narendra sharma Narottamdas Ji Granth Nasir Kazmi Ghazal Nasir Kazmi Ghazal Ghazals नासिर काज़मी ग़ज़लें navgeet Nawaz Deobandi Nawaz Deobandi Ghazal Naye Subhashit Nazeer Banarasi Nazm Nazmein Nazms Nazms Of Fahmida Riaz Nepali Kavi Nida Fazli nimadi geet Nimari geet Nipat Niranjan Nirgun Geet Nirmala Putul Kavita निर्मला पुतुल की कविताएँ Nirmala Putul poem Noon Meem Rashid Ghazal Novel Obaidullah Aleem Ghazal old Wedding Song Paat Bhari Sahari Pabani Geet Pad pad Vyakhya Padawali Raidas Padmakar Padmavat Padmavati Pallav Panchtantra Hindi Kahani Pandav Dhritrashtra Katha Panwari Lokgeet Parba Pokhri Yagya Geet Parichay Parichhan Geet Parmanand das Parmanand das ke Pad Parsat Pad Pavan Parvati mangal Parveen Shakir Ghazal Parwati Mangal Paryayvachi Shabd patriotic poe patriotic poem patriotism hindi poem Pavas Geet Pawan Karan Kavita Pawan Karan pem Pawari Lok geet Pawari Lokgeet Phanishwar Nath Renu Phooli Bai Pirzada Qasim Ghazal Ghazals poem Poem for Kids Poems poet poetry poetry Pawan Karan popular ghazals Popular Poems of Manglesh Dabral Prabal Prem Ke Paale Prabhu Ko Bisar lyrics Prabhu Tero Naam prasidh bhajan prayer in hindi Premchand Stories Premlata Prithviraj Raso Puchhta kyon shesh kitni raat Puhkar bhaktikaal kavi Puhkar ke Dohe Pukhraj Punjabi folk song Punjabi Lokgeet Qateel Shifai Qita Quote quote in hindi Quote of Acharya Ramchandra Shukla Quote of Antonio Gramsci Quote of Bhuvaneshvar Quote of Chanakya Quote of Dharmveer Bharti Quote of Dhumil धूमिल के कोट्स उद्धरण Quote of Doodhnath Singh Quote of Elfriede Jelinek Quote of Gabriel Garcia Marquez Quote of Gajanan Madhav Muktibodh Quote of Ganganath Jha Quote of George Orwell Quote of Gorakh Pandey Quote of Gyanranjan Quote of Harishankar Parsai Quote of Hindi Poet Agyeya Quote of Jaishankar Prasad Quote of Jean Cocteau Quote of Kedarnath Singh Quote of Krishn Baldev Vaid Quote of Kunwar Narayan Quote of Mahatma Gandhi Quote of Malyaj Quote of Manglesh Dabral Quote of Manohar Shyam Joshi Quote of Mark Twain Quote of Mohan Rakesh Quote of Mridula Garg Quote of Namvar Singh Quote of Naveen Sagar Quote of Nirmal Verma Quote of Peter Handke Quote of Phanishwarnath Renu Quote of Premchand Quote of Rabindranath Tagore Quote of Raghuvir Sahay Quote of Rajkamal Choudhary Quote of Ranier Maria Rilke Quote of Trilochan Quote of Yun Fusse quotes Raag Halur Geet Raas Geet Raat Pashmine Ki Radha Krishna Bhajan Radha Raas Bihari Raghubar Tumko Meri Laaj Raghurajsingh Rahim ki Rachnaen Raidas Raja Mehdi Ali Khan Lyrics Rajasthani Geet Rajasthani Lokgeet Lyrics Rajasthani lyrics Rajasthani song lyrics in hindi Rajesh Joshi Rajinder Manchanda Bani Ram Bin Tan Ko Ram Birajo Hriday Bhavan Mein Ram Bolo Ram Ram Do Nij Charno Mein Sthaan Ram Kare So Hoy Re Manwa ram ki shakti pooja suryakant tripathi nirala Ram Prasad Bismil Ram Ram Kahe Na Bole Ram Sahay Das Ram Sumir Ram Sumir lyrics Ramagya Prashna Ramanath Awasthi Geet Ramashankar Yadav VIdrohi Ramavtar Tyagi Kavita Ramcharandas Ramcharitmanas Ramcharitmanas Tulsidas Ramdarsh Mishra Ramdarsh Mishra Kavita Ramdev Ji ke Geet Ramdhari Singh Dinkar Ramdhari Singh Kavyateerth Ramhi Ram Bas Ramhi Ramkumar Verma Ramrasrangmani Rasik Ali Raskhan Biography Raskhan ke Dohe Raskhan ke Savaiya Raskhan Poems Rasleen Rasnidhi Raso Kavya Ratnawali ravi par kahani Ravidas ji ke Shabad Ravindra Jain Ravindra Jain Hindi Geet Ray Deviprasad Poorn Ritu aa Parvak Geet Rom Rom Mein Rama Hua Hai lyrics RONA SER MA Roopsaras Ropani Geet Roti Geet Rukmani Sammari Geet Saanjh Geet Sabad Sagar Siddiqui sahastra naam sahastra namawali Sahir Ludhianvi Ghazal sahir ludhiyanvi Sahjobai Sain Bhagat Sakhin Madhya Siya Sohati Salhes Geet salok salok nanakdevji ke Sama Chakeba Geet Samdaun Geet Sammari Geet Sankata Mochana Hanumanashtaka Sanskrit lok geet Sanskrit Shlok Sant Babalal Sant Kavi Vrind sant keshavdas Sant Laldas ke Shabd aur Dohe Sant Parshuram Sant Peepa Sant Pipa Sant Ravidas Sant Ravidas ke Pad Sant Saligram Sant Shivdayal Singh Sant Shivnarayan sant surdas bhajan Sant Tukaram Sant Tukaram ke Pad Santhali Lokgeet santo ke dohe Saqi Faruqi saravati prathna Sarv Shaktimate Paramatmane satire Satyanarayan Kaviratn Savaiya Savaiyya Saveya Sawan Geet Sawan lokgeet khari boli school prayers Senapati ke Kavitt Shaad Azimabadi Ghazal Shaan Shabad Shabad Of Bulleh Shah Shabd Shabd Raidas Ji Shad Azimabadi Ghazal Shaharyar Ghazal Shahryar Ghazal Shail Chaturvedi Shail Chaturvedi Kavita Shailendra Shakuni Pravesh Katha shalok Shambhunath Singh Sharan Mein Aaye Hain lyrics Shariq Kaifi Shaukat Thanvi Shaukat Thanvi ke Kisse Shayari shayari of ameer minai Sheikh Chilli Sher Sher Shayari on Various Topics Shiv Ashtakam lyrics Shiv Bhajan Lyrics Shiv Sampati Shivji Ka Byah lyrics shlok Shree Nandkumarashtakam lyrics Shri Dinabandhvashtakam lyrics Shri Ganesh Vandana Shri Gaurishashtakam lyrics Shri Govindashtakam lyrics Shri Hanuman Chalisa Shri Hari Sharanashtakam Shri Hathi ki Rachnaen Shri Hit Chaurasi Shri Hit dhruvdas ji Shri Kalikashtakam Shri Kamalapatyashtakam Shri Krishna Bal-Madhuri Shri Krishna Gitavali Shri Krishna Krupa Kataksh Shri Krishna Saral Shri Lingashtakam lyrics Shri Narayanashtakam lyrics Shri Radha Chalisa Shri Radha krupakataksh Shri Rama Ashtakam lyrics Shri Ramachandra Ashtakam lyrics Shri Ramaprema Ashtakam Shri Rudrashtakam lyrics Shri satleela Shri Shiva Ramashtakastotram lyrics Shri Surya Mandala Ashtakam Shri Vishvanath Ashtakam lyrics Shribhatt ke Pad Shridhar Pathak Shrikant Verma Shringar-Soratha Rahim Shubh Din Pratham Ganesh Manao Shyam Teri Bansi Pukare Radha Naam lyrics Shyambihari Shrivastava Sinhasan Battisi Sohar Geet Somprabh Suri Songs Lyrics radha krishna stories in hindi Story story in hindi Story panchtantra hindi Stotra/Shloka Subhadra Kumari Chauhan Subramanyam Bharti Kavita Sudama Charit sudama chrit kavita Sudama Panday Dhumil Sudarshan Fakir Ghazals Sudhakar Dwivedi Sujan Raskhan Rachna Sukh-Varan Prabhu sukt sangrah suktam Sumiran Salhes Geet Sumitranandan Pant Sundardas Sundardas ke Savaiyya Sur Ki Gati Main lyrics Sur Sukhsagar Surdas surdas bhajan surdas bhajan lyrics Surya Ka Swagat Suryakant Tripathi Nirala Suryamal Mishran Swarna Kiran Swarndhuli taqseem kahani Tenali ram ki kahaniyan Tenali rama Tenali Raman Tirhut Geet Tora Man Darpan Kahlaye lyrics Triveni Tu Pyar Ka Sagar Hai lyrics tukhari barah maah Tulsidas tulsidas ji tulsidas ji ramcharitmanas Tum Meri Rakho Laaj Hari Tum Utho Siya Singar Karo tumhi ho mata pita Tyagi ki kavita Udasi Geet Udayraj Jati Uncategorized unchi edi wali mam Upanyas Upnayan Geet Urdu Shabdawali Uttra Vairagya Sandipani Vaivahik Lokgeet Rajasthani Var ke khayaba kaal Geet Vasant Geet Vidayi Geet Vidhyapati ki rachnaen Vidur Niti Hindi Vidyapati ke dohe Vidyapati ke geet Vikram Vikramorvasiyam Play Kalidasa Vikrat ka Bhram Katha vinay pachasa baanke bihari ji Vinod Kumar Shukl Kavita Vishnu Vaman Shirwadkar Vivah Geet vivah lokgeet khari boli Vividh Geet Viyogi Hari Vrat Kathaen vyangya vyangya kavita Wali Dakni Ghazal Wali Dakni Ki Ghazal aur SHayari ya kundendutusharhardhavala Yaar Julahe Yaari Sahab Yagana Changezi Yash Malviya Kavita Yash Malviya poem Yash Malviya poetry Yashomati Maiya Se Bole Nandlala lyrics Yog Geet Yudhishtar Vedna Katha Yugaant Yuglaananysharan Yugpath Yugvani Zafar Iqbal Ghazal अ से ज्ञ तक विलोम शब्द हिंदी संग्रह अकबर इलाहाबादी अकबर इलाहाबादी के क़िस्से अकबर इलाहाबादी ग़ज़ल अकबर हैदराबादी अकबर हैदराबादी की ग़ज़लें अकबर-बीरबल अंकिता जैन अक्षय उपाध्याय की कविताएँ अखरावट अंखियाँ हरि दरसन की प्यासी अखिलेश तिवारी अख़्तर शीरानी ग़ज़ल अख़्तर शीरानी नज्म अख़्तर-उल-ईमान नज़्म अगमसिँह गिरी अंगिका ऋतु गीत अंगिका कोशी गीत अंगिका फेकड़ा गीत अंगिका बुझौवल गीत अंगिका भक्ति गीत अंगिका मनौन गीत अंगिका लोकगाथा अंगिका लोकगीत अंगिका लोरियाँ अंगिका सोहर गीत अच्युताष्टकम् अंजना भट्ट अज़हर इनायती की ग़ज़लें अज़ीज़ आज़ाद अज़ीज़ बानो दाराब वफ़ा अज़ीज़ लखन अज़ीज़ लखनवी ग़ज़लें अज़ीज़ लखनवी शेर अज़ीज़ वारसी अज्ञातवास अज्ञेय अज्ञेय के उद्धरण अटल बिहारी वाजपेयी अतिमा अंतोनियो ग्राम्शी के कोट्स अथ श्री कृष्णाष्टकम् अथ श्री गणेशाष्टकम् अथ श्री शिवाष्टकम् अदम गोंडवी अदा ज़ाफ़री अदीम हाशमी गजल अदीम हाशमी ग़ज़लें अंधेर नगरी चौपट्ट राजा अनमोल वचन अना क़ासमी की गजलें अनामिका अनूप जलोटा अब कृपा करो श्री राम नाथ दुख टारो अंबिकादत्त व्यास अमीर खुसरो के दोहे- गीत -कविता -पहेलियाँ अमीर मीनाई ग़ज़ल अयोध्या सिंह उपाध्याय हरिऔध कविताएँ अरुण कमल की कविताएँ अर्जुनदास केडिया अर्थ सहित Rahim ke Dohe अलबेलीअलि के पद अली सरदार जाफ़री ग़ज़ल अल्लामा इक़बाल ग़ज़ल अवधी गीत अवधी जाँत गीत अवधी देवी गीत अवधी नकटा गीत अवधी निर्गुण गीत अवधी फाग गीत अवधी बारामासी गीत अवधी बाल-गीत अवधी बिरहा गीत अवधी रोटी गीत अवधी रोपनी गीत अवधी लोकगीत अवधी विदाई गीत अवधी विवाह गीत अवधी सावन गीत अवधी सोहर गीत अशोक अंजुम ग़ज़लें अशोक चक्रधर अष्टक अष्टकम असरार-उल-हक़ मजाज़ असरार-उल-हक़ मजाज़ ग़ज़ल अंसार कंबरी की हिंदी ग़ज़लें अहमद नदीम क़ासमी ग़ज़ल अहमद फ़राज़ ग़ज़ल अहमद मुश्ताक ग़ज़ल आओ आओ यशोदा के लाल आओ रामा भोग लगाओ श्यामा आखरी कलाम आचार्य रामचंद्र शुक्ल आचार्य रामचंद्र शुक्ल के कोट्स आदिल मंसूरी ग़ज़ल आनंद बख्शी आराध्य श्रीराम आलम शेख की कविता आल्हा ऊदल गीत भोजपुरी आवाज़ों के घेरे इंद्रप्रस्थ इंशा अल्ला खाँ 'इंशा' की ग़ज़लें ईश्वर पर कविताएँ ईसुरी की फाग उत्तरा उदयराज जती उद्धरण उबटन मगही उबैदुल्लाह अलीम ग़ज़ल उर्दू शब्दावली उर्दू-हिन्दी शब्दकोश एक कंठ विषपायी एक क्षत्रिय एकादशी व्रत कथा एल्फ्रीडे येलिनेक के कोट्स ऐ इश्क़ हमें बर्बाद न कर ऐतबार साजिद ग़ज़ल ऐसी भोले की रे चढ़ी है बरात कजरी झूला उत्सव गीत क़तील शिफ़ाई कन्नौजी लोकगीत कन्हैया कन्हैया तुझे आना पड़ेगा कबीर के दोहे कबीर के भजन कबीर भजन करुणा भरी पुकार सुन कला और बूढ़ा चाँद कवि आलोक धन्वा कविता कवि चन्द्रकान्त देवताले कविता कवि जमाल कवि भूषण कविता कविता नेपाली कविताएँ कविताएं कवित्त कहानियाँ कहानियां कहानी काका हाथरसी कातक न्हाण के गीत काफिया काव्य काव्य-नाटक क़िता किशन सरोज कुंकड़ा (प्रभाती) गीत कुछ और नज्में कुछ भी बन बस कायर मत बन कुंडलियाँ कुतुबन के कड़वक कुंदनलाल कुमाँऊनी लोकगीत कुंवर नारायण कुँवर नारायण के कोट्स कुँवर महेंद्र सिंह बेदी सहर के क़िस्से कुंवा पूजन गीत कुसुमाग्रज कुसुमाग्रज मराठी कविताएँ कृपानिवास कृपाराम कृपाराम बारहठ खिड़िया का सोरठा कृष्ण चंदर कृष्ण बलदेव वैद के कोट्स कृष्ण बिहारी नूर कृष्ण भक्ति कवि कृष्ण भजन लिरिक्स कृष्ण लौकिक गीत गढ़वाली कृष्णदास के पद केदारनाथ अग्रवाल केदारनाथ सिंह केदारनाथ सिंह के कोट्स केशवदास के सवैया कैफ़ी आज़मी कैलाश गौतम कोट्स कोरकू खांचा ऊमून गीत कोरकू मिमलाव गीत कोरकू लोकगीत कोरकू विवाह गीत कोरकू विविध गीत कोरकू सिडोली गीत कौशल्या रानी अपने लला को दुलरावे खादी के फूल खुमान बंदीजन ख़ुमार बाराबंकवी ख़ुमार बाराबंकवी की ग़ज़लें खेती-बाड़ी के गीत गंगा स्नान गीत भोजपुरी गंगानाथ झा के कोट्स गजल ग़ज़ल ग़ज़ल ghazal ग़ज़ल Ghazal गजलें ग़ज़ले ग़ज़लें गजानन माधव मुक्तिबोध के कोट्स गढ़वाली काव्य रचनाएँ गढ़वाली प्रमुख काव्य रचनाएँ गढ़वाली लोकगीत गणपति गणेश गणपति बप्पा की जय बोलो गदाधर भट्ट के पद गरीबदास गवरी बाई गाइए गणपति जग वंदन गारी गीत गिरिधारन गीत गीत गढ़वाली गीतकार- इंदीवर गुंजन गुजराती लोकगीत गुरु अमरदास गुरु आज्ञा में निश दिन रहिये गुरु तेग़ बहादुर गुरु नानक गुरु नानक के सबद गुरु नानक देव जी की रचनाएँ गुरू अंगद देव जी गुलज़ार गुलज़ार ग़ज़ल गुलज़ार परिचय गेब्रियल गार्सिया मार्ख़ेस के कोट्स गोंड गीत गोंड लोकगीत गोपाल भाँड़ गोपाल सिंह नेपाली गोपालदास नीरज गोपालशरण सिंह गोपी गीत गोरख पांडेय के कोट्स गोविंद स्वामी के पद गोस्वामी तुलसीदास ग्यारस (एकादशी) गीत ग्राम्या चक्की के गीत चक्रवर्ती राजगोपालाचारी चक्रवर्ती राजगोपालाचारी Bheem aur Hanuman Ji Katha चतुर्भुजदास चतुर्भुजदास के पद चंद्रकांता उपन्यास चाचा हितवृंदावनदास चाणक्य के कोट्स चालीसा चालीसा लिरिक्स चालीसा संग्रह चालीसा हिंदी चालो रे सखियाँ चीगट गीत चौथ चन्दा गीत भोजपुरी चौंफला गीत गढ़वाली चौमासा बारामासा गीत गढ़वाली छत्तीसगढ़ी गीत छप्पय छीहल की रचना छैंया-छैंया छोटेलाल दास भजन जन्म के गीत जन्म गीत ज़फ़र इक़बाल की ग़ज़लें जब से लगन लगी प्रभु तेरी जय जय गिरिबरराज किसोरी जय राम रमारमनं शमनं जय शंकर प्रसाद हिंदी कहानियां जयशंकर प्रसाद जयशंकर प्रसाद के कोट्स जयशंकर प्रसाद हिंदी कहानी जलते हुए वन का वसन्त जसवंत सिंह जसुराम जाँ निसार अख्तर जागो बंसीवारे ललना जान कवि जानकी -मंगल जामुन का पेड़ जिगर मुरादाबादी जिगर मुरादाबादी के क़िस्से जिगर मुरादाबादी ग़ज़लें जीवन परिचय जीवन सिंह जैन कवि जॉर्ज आरवेल के कोट्स जोइंदु जोश मलीहाबादी जोश मलीहाबादी के क़िस्से ज्ञानरंजन के कोट्स ज्ञानेन्द्रपति ज़्यां कॉक्त्यू के कोट्स झामदास डग्गा तिनताला गीत तुम उठो सिया सिंगार करो तुम मेरी राखो लाज हरि तुलसीदास तुलसीदास जी तू प्यार का सागर है तेनाली रमन तेनाली रामा तेनालीराम तोरा मन दर्पण कहलाये त्रिलोचन के कोट्स त्रिवेणी दयाबाई के दयाराम दरिया (बिहार वाले) दाग़ देहलवी दाग़ देहलवी के क़िस्से दाता राम दिये ही जाता दादरा गीत दादू के भजन दादू दयाल दादू दयाल भजन दामाद के गीत दीनदयाल गिरि दीनबन्धु दीनानाथ दुखियों के दुख दूर करे दुलारेलाल भार्गव दुष्यंत कुमार दुष्यन्त कुमार दूधनाथ सिंह के कोट्स दूलह राम सीय दुलही री देवकीनन्दन खत्री उपन्यास देवठणी के गीत देवसेन देवादास देवी के गीत देवी जगदम्बा गीत देवी माँ के गीत देवी-देवता गीत देवीशंकर अवस्थी के कोट्स देवेंद्र कुमार बंगाली देशभक्ति कविता देशभक्ति गीत भोजपुरी देसी गीत दोहा दोहावली दोहे दौलत कवि द्रौपदी स्वयंवर धन्ना भगत धरनीदास जी के भजन धर्मवीर भारती कविता धर्मवीर भारती के कोट्स ध्रुवदास के दोहे ध्रुवदास के पद ध्रुवदास के सवैया न था कुछ तो ख़ुदा था नक़्श लायलपुरी नज़ीर बनारसी नज़्म नज़्में नणदोई के गीत नंददास जी की रचनाएं नंददास पद नये सुभाषित नरेन्द्र शर्मा नरोत्तमदास नरोत्तमदास कविता नवमी गीत भोजपुरी नवाज़ देवबंदी ग़ज़ल नवीन सागर के कोट्स नाई और भिखारी की कहानी नागरीदास नाच्यो बहुत गोपाल नाभादास के छप्पय नाभादास के पद नामवर सिंह के कोट्स नामावली नामावली भगवान की नारायण नासिर काज़मी ग़ज़ल निदा फाज़ली निपट निरंजन निमाड़ी गीत निमाड़ी लोकगीत निर्गुण गीत भोजपुरी निर्मल वर्मा के कोट्स नून मीम राशिद ग़ज़लें नेपाली कविता पंच सहेली गीत पंचतंत्र की कहानी पंजाबी लोकगीत पतित पावन सुने. Hari Patit Pavan Sune पद पद अर्थ पदावली संत रैदास पद्माकर-रीतिकाल कवि पद्मावत पनघट के गीत परछन गीत परमानंद दास के पद परवीन शाकिर की ग़ज़लें परसत पद पावन पराती गीत भोजपुरी परिचय पर्यायवाची शब्द पर्व गीत पल्लव पवन करण की कविताएँ पँवारी लोक गीत पवारी लोकगीत पँवारी लोकगीत पांडवों का धृतराष्ट्र के प्रति व्यवहार पाण्डव लौकिक गाथाएँ गढ़वाली पात भरी सहरी पार्वती-मंगल पिंडदान गीत भोजपुरी पितर नेवतौनी गीत भोजपुरी पितु मातु सहायक स्वामी . Pitu Matu Sahayak Swami lyrics पीटर हैंडके के कोट्स पीरज़ादा क़ासीम ग़ज़ल पुखराज पुहकर कवि के कवित्त पूछता क्यों शेष कितनी रात पौराणिक कथाएं प्रदीप प्रबल प्रेम के पाले पड़ कर प्रभु को बिसार प्रभु तेरो नाम प्रार्थना प्रार्थना संग्रह प्रेमगीत प्रेमचंद की कहानियाँ प्रेमचंद के कोट्स प्रेमलता प्रेरक प्रसंग फगुआ गीत भोजपुरी फणीश्वर नाथ रेणु फणीश्वरनाथ रेणु के कोट्स फ़हमीदा रियाज़ की ग़ज़लें फ़हमीदा रियाज़ की नज़्में फ़हमीदा रियाज़ नज़्म फागण के गीत फ़िराक़ गोरखपुरी फ़िराक़ गोरखपुरी के क़िस्से फ़िराक़ गोरखपुरी ग़ज़ल फिल्मी गीत फूलीबाई बखना बघेली गीत बघेली लोकगीत बच्चों की कहानियाँ बड़ा नटखट है रे बधावा गीत बनारसी दास के पद बरवै रामायण हिंदी बरूआ गीत बशर नवाज़ की ग़ज़लें बशर नवाज़ ग़ज़ल बशीर बद्र बहादुर शाह ज़फ़र ग़ज़लें बांग्ला गीत बाबाफाग दहका गीत बारहमासा गीत भोजपुरी बाल अली बाल कविताएँ बाल महाभारत बाल-कविता बियाह सँ द्विरागमन धरिक गीत बिहारी बीत गये दिन बुधजन बुन्देली गारी गीत बुन्देली दादरे गीत बुन्देली बन्ना गीत बुन्देली वर्षा गीत बुन्देली सोहर गीत बुल्ला साहब बुल्ले शाह की काफियां बुल्ले शाह के दोहे बुल्ले शाह के शबद बृज नारायण चकबस्त की ग़ज़लें बेकल उत्साही की ग़ज़लें बेटा -बेटी विवाह मगही बेताल पच्चीसी बैगा गीत बैगा लोकगीत बैरीसाल भक्त रूपकला भक्त सूरदास जी रचना भक्तिकालीन रचनाकार भगवत रसिक भगवतीचरण वर्मा भगवान मेरी नैया भज मन मेरे राम नाम तू भजन भजन गीत भजन लिरिक्स भजन-संग्रह भदावरी भदावरी लोक गीत भानुभक्त आचार्य भारत भूषण अग्रवाल भारतदुर्दशा भारतेंदु हरिश्चंद्र भारतेंदु हरिश्चंद्र की कविताएँ भारतेंदु हरिश्चंद्र ग़ज़ल भारतेंदु हरिश्चंद्र नाटक भीम और हनुमान भील जनजाति गीत भील जन्म गीत भील झूमरली गीत भील फाग गीत भील भजन गीत भील मृत्यु गीत भील लोकगीत भील विवाह गीत भील सावां गीत भुवनेश्वर के कोट्स भूपति के दोहे भूपि शेरचन भेरू (भैरव) के गीत भोजपुरी लोकगीत भोले नाथ के भजन लिरिक्स मंगलेश डबराल की लोकप्रिय कविताएं मगही उबटन लोकगीत मगही गुरहत्थी गीत मगही जनेऊ गीत मगही जन्मोत्सव गीत मगही बन्ना गीत मगही मुण्डन गीत मगही मृत्यु गीत मगही मेहँदी गीत मगही लोकगीत मगही विवाह लोकगीत मगही शिव विवाह राम विवाह गीत मगही सोहर लोकगीत मजाज़ लखनवी की ग़ज़लें मंझन के कड़वक मतिराम मधुज्वाल मधुराष्टकम् मन तड़पत हरि दरसन को आज मनवा मेरा कब से प्यासा मनोहर श्याम जोशी के कोट्स मन्नू हरिया मराठी मराठी कविता मराठी लोकगीत मलयज के कोट्स मलिक मुहम्मद जायसी मलूकदास मलूकदास जी के पद महत्त्वपूर्ण दिवस महाकवि कालिदास महाकाव्य महात्मा गांधी के कोट्स महात्मा गांधी के गीत महादेवी वर्मा महापात्र नरहरि बंदीजन महालक्ष्म्यष्टकम् माखन चोर नन्द किशोर माखनलाल चतुर्वेदी मांगल गीत गढ़वाली मायावी सरोवर मारवाड़ी लोकगीत ब्याह के मार्क ट्वेन के कोट्स मालवी गणेश गीत मालवी लोकगीत मिर्ज़ा ग़ालिब मिर्ज़ा ग़ालिब की ग़ज़लें मिर्ज़ा ग़ालिब के क़िस्से मिर्ज़ा ग़ालिब ग़ज़ल मिश्रित गीत मीतादास मीर तकी मीर की ग़ज़लें मीरा के भजन मीराबाई के पद मीराबाई के भजन मुकुन्द माधव गोविन्द मुक्तक मुंज मुज़्तर ख़ैराबादी की ग़ज़लें मुंडन संस्कार गीत मुना मदन मुबारक के दोहे सवैया कवित्त मुल्ला नसरुद्दीन मुंशी प्रेमचंद मुंशी प्रेमचंद हिन्दी कहानियाँ मृगावती मृत्यु गीत मृदुला गर्ग के कोट्स मेघदूत खण्डकाव्य कालिदास मैथिली गीत मैथिली आरती गीत मैथिली उदासी गीत मैथिली उपनयन गीत मैथिली ऋतू आ पर्वक गीत मैथिली कजरी गीत मैथिली करिकन्हा बिआह गीत मैथिली कुसमा हरण गीत मैथिली कोबर गीत मैथिली खेलौना गीत मैथिली गीत मैथिली गौरीक गीत मैथिली ग्वालरि गीत मैथिली चतुर्थी गीत मैथिली चुहर चोरि पकरिया गीत मैथिली चैतावर गीत मैथिली चौमासा गीत मैथिली छौमासा गीत मैथिली जट-जटिन गीत मैथिली जन्म-संस्कारक गीत मैथिली झरनी गीत मैथिली झुम्मरि गीत मैथिली डहकन गीत मैथिली तिरहुत गीत मैथिली देवता गीत मैथिली परबा-पोखरि यज्ञ गीत मैथिली परिछन गीत मैथिली पाबनि गीत मैथिली पावस गीत मैथिली फागु गीत मैथिली फुलवाड़ि दरशन गीत मैथिली बटगबनी गीत मैथिली बरिआतीक गीत मैथिली बारहमासा गीत मैथिली बिरहा गीत मैथिली बुधेसर -बियाह गीत मैथिली मलार गीत मैथिली महुअक गीत मैथिली मानिकदह सलहेस दर्शन गीत मैथिली मिश्रित गीत मैथिली मुंडन गीत मैथिली मोतीराम-बियाह गीत मैथिली योग गीत मैथिली रास गीत मैथिली रुक्मिनि सम्मरि गीत मैथिली लगनी गीत मैथिली लोकगीत मैथिली वर कें खयबा काल गीत मैथिली वसन्त गीत मैथिली विविध गीत मैथिली समदाउन गीत मैथिली सम्मरि गीत मैथिली सलहेस गीत मैथिली सांझ गीत मैथिली सामा-चकेबा गीत मैथिली सुमिरन एवं सलहेस द्विरागमन गीत मैथिली सोहर गीत मोमिन ख़ाँ मोमिन मोहन मोहन राकेश के कोट्स मोहम्मद रफ़ी सौदा की ग़ज़लें यगाना चंगेज़ी यश मालवीय की कविताएँ यशोमती मैया से बोले नंदलाला यार जुलाहे यारी साहब युगपथ युगलान्यशरण युगवाणी युगांत युधिष्ठिर की वेदना यून फ़ुस्से के कोट्स रक्षा बंधन गीत भोजपुरी रघुबर तुमको मेरी लाज रघुराजसिंह रघुवीर सहाय के कोट्स रत्नावली रमानाथ अवस्थी के गीत रमाशंकर यादव विद्रोही रविदास जी रविदास जी पद रविन्द्र जैन रवींद्रनाथ टैगोर के कोट्स रसखान रसखान की रचनाएँ रसखान के दोहे रसखान के सवैया अर्थ रसखान परिचय रसनिधि रसलीन रसिक अली रसिक संप्रदाय रहन-सहन के गीत रहीम रहीम की रचनाएँ रहीम के दोहे राग हलूर गीत राजकमल चौधरी के कोट्स राजस्थानी लोकगीत राजस्थानी विवाह गीत राजा मेंहदी अली खान राजेन्द्र मनचंदा बानी राजेश जोशी रात पश्मीने की राधा कृष्णा भजन राधा रास बिहारी राम करे सो होय रे मनवा राम की शक्ति-पूजा सूर्यकांत त्रिपाठी निराला राम गीत राम दो निज चरणों में स्थान राम प्रसाद बिस्मिल राम बिनु तन को राम बिराजो हृदय भवन में राम बोलो राम राम राम काहे ना बोले राम सुमिर राम सुमिर रामकुमार वर्मा रामचरणदास रामचरितमानस रामचरितमानस तुलसीदास रामदरश मिश्र रामदेव जी के गीत रामधारी सिंह काव्यतीर्थ रामधारी सिंह दिनकर रामरसरंगमणि रामसहाय दास रामहि राम बस रामहि राम रामाज्ञा प्रश्न रामावतार त्यागी की कविताएँ राय देवीप्रसाद ‘पूर्ण’ रासो काव्य रीतिकाल रीतिकाल कवि रीतिकाल के कवि सुंदरदास सवैया रूपसरस रेनर मारिया रिल्के के कोट्स रैदास जी दोहे रोम रोम में रमा हुआ है लक्ष्मीप्रसाद देवकोटा लचिका रानी ललित किशोरी भजन ललितकिशोरी ललितमोहिनी देव लाख का घर लाल कवि की रचनाएँ लालनाथ लिरिक्स लिरिक्स चालीसा लेखनाथ पौड्याल लोक कथा लोकगीत लोरियाँ भोजपुरी लौकिक गाथाएँ गढ़वाली वली दक्कनी की ग़ज़ल वसीम बरेलवी की ग़ज़लें विक्रम विक्रमोर्वशीयम् (नाटक) विदाई गीत भोजपुरी विदुर नीति हिंदी विद्यापति के गीत विद्यापति के दोहे विद्यापति जीवन परिचय विद्यापति ठाकुर की रचनाएं विनय पचासा विनोद कुमार शुक्ल की कविताएं विभिन्न विषयों पर शेर शायरी वियोगी हरि विराट का भ्रम विलोम शब्द विवाह गीत विविध कविता विविध गीत गढ़वाली विविध रचनाएँ विविध हरियाणवी गीत वीर रस वृंद वैराग्यसंदीपनी हिंदी शकील आज़मी की ग़ज़लें शकील बदायूनी की ग़ज़ल शकुनि का प्रवेश शब्द संत रविदास जी शंभुनाथ सिंह शरण में आये हैं शहरयार की ग़ज़लें शाद अज़ीमाबादी की ग़ज़लें शादी-ब्याह के गीत शान शायरी शारिक़ कैफ़ी शिव सम्पति शिवजी का ब्याह शिवजी भजन हिंदी लिरिक्स शिवाष्टकम् शुभ दिन प्रथम गणेश मनाओ शृंगारी कवि शेखचिल्ली शेर शैल चतुर्वेदी शैल चतुर्वेदी कविता शैलेन्द्र शौकत थानवी शौकत थानवी के क़िस्से श्याम तेरी बंसी पुकारे राधा नाम. श्यामबिहारी श्रीवास्तव श्री कमलापत्यष्टकम् श्री कालिकाष्टकम् श्री कृष्ण कृपा कटाक्ष श्री गणेश वंदना श्री गौरीशाष्टकम श्री दीनबन्ध्वष्टकम् श्री नारायणाष्टकम् श्री राधा कृपा कटाक्ष श्री राधा चालीसा श्री लिङ्गाष्टकम् श्री शिवरामाष्टकस्तोत्रम् श्री हठी श्री हनुमान चालीसा श्री हरि शरणाष्टकम् श्री हित चतुरासी जी श्री हित चौरासी जी श्रीकांत वर्मा श्रीकृष्ण गीतावली श्रीकृष्ण बाल-माधुरी श्रीकृष्ण सरल श्रीगोविन्दाष्टकम् श्रीधर पाठक श्रीनन्दकुमाराष्टकम् श्रीभट्ट के पद श्रीरामचन्द्राष्टकम् श्रीरामप्रेमाष्टकम् श्रीरामाष्टकम् श्रीरुद्राष्टकम् श्रीविश्वनाथाष्टकम् श्रीसूर्यमण्डलाष्टकम् श्रीहित मंगलगान संकट मोचन हनुमानाष्टक सखिन्ह मध्य सिय सोहति कैसे संत और कवि वृन्द संत गुरु रविदास संत जूड़ीराम के भजन संत तुकाराम संत परशुरामदेव संत पीपा संत बाबालाल संत रैदास संत लालदास के सबद संत शिवदयाल सिंह संत शिवनारायण संत सालिगराम सत्यनारायण कविरत्न संथाली लोकगीत सबद सम्पूर्ण श्रीमद्‍भगवद्‍गीता सम्पूर्ण श्रीमद्‍भगवद्‍गीताBhagavad Gita Chapter सर्व शक्तिमते परमात्मने सलहेस वंदी आ चोरमोट पकड़ब सलहेस हाजत गीत सवैया सवैये संस्कृत लोकगीत सहजोबाई सहस्त्र नामावली साक़ी फ़ारुक़ी साग़र सिद्दीक़ी सांझी के गीत सावन के गीत साहिर लुधियानवी साहिर लुधियानवी की ग़ज़लें सिंहासन बत्तीसी सीताराम सीताराम सीताराम कहिये Sitaram Kahiye सुख-वरण प्रभु सुजान रसखान सुजान-रसखान सुंदरदास सुंदरदास के सवैया सुदर्शन फ़ाकिर की ग़ज़लें सुदामा चरित सुदामा पांडेय धूमिल सुधाकर द्विवेदी सुब्रह्मण्य भारती कविता सुभद्राकुमारी चौहान सुमित्रानंदन पंत सुर की गति मैं सूक्त संग्रह सूक्तम् सूर सुखसागर सूरदास सूरदास के भजन सूरदास जी सूर्य का स्वागत सूर्यकांत त्रिपाठी "निराला" कविता सूर्यकान्त त्रिपाठी 'निराला' सूर्यमल्ल मिश्रण सेनापति के कवित्त सैन भगत सैनिक गीत सोमप्रभ सूरि सोहर गीत सोहर गीत भोजपुरी सोहर मगही सोहाग गीत स्तोत्र/श्लोक स्वर्णकिरण स्वर्णधूलि स्वामी हरिदास के पद हनुमान बाहुक हबीब जालिब हबीब जालिब की ग़ज़लें हबीब जालिब की नज़्म हमें नन्द नन्दन मोल लियो हर सांस में हर बोल में हरि हरि तुम हरो जन की भीर हरि भजन बिना सुख शान्ति नहीं हरिओम पंवार हरियाणवी लोकगीत हरिव्यास देव हरिशंकर परसाई की व्यंग्य रचनाएँ हरिशंकर परसाई के कोट्स हरिहर प्रसाद हरीराम व्यास के पद हसरत मोहानी की ग़ज़लें हास्य कविता हास्य कविता संग्रह हिंडौले गीत हित हरिवंश जी रचना हितहरिवंश के पद हिंदी कविता हिंदी कहानी बच्चों की हिंदी के अशुद्ध शब्द हिंदी चालीसा हिंदी भजन लिरिक्स हिंदी लोकगीत हिन्दी कविता हिन्दी कविताएँ हिन्दी निबंध हिमाचली गीत हिमाचली लोकगीत हे गोविन्द राखो शरन हे रे कन्हैया हे रोम रोम में हे रोम रोम में बसने वाले राम हेमचंद्र